Najstarsze nazwy wodne i utworzone na ich bazie toponimy Bieszczadów Zachodnich i Beskidu Niskiego

The leitmotif of this study is the particular relationship of the names of Carpathian rivers to the terms signalling their source areas in the early stages of settlement development. The starting point is the Wisłok River and the medieval name of its upper catchment – Wysloczkie. The patterns captured here can also be seen in the basins of the Osława, Hoczewka, Solinka and San in the Western Bieszczady, and the Jasiołka and Ropa in the Beskid Niski, as well as in the valleys of many smaller watercourses. Some of the original mountain names of the catchment area were incorporated in the names of later settlements, e.g. Wisłoczek, Huczwice, Sianki, Ropki, and some in area names, e.g. Tarnawki, Żerniczki, Tworyńczyki. It was particularly difficult to establish the latter correlates, as most of them were forgotten after the post-war population displacements. The material base of the work consists of the author’s own toponymic data (approximately 12,000 names), including several hundred hydronyms, obtained from local people through interviews. The comparative material comes from historical works, mainly by A. Fastnacht, and archival maps of the studied area.

Motywem przewodnim niniejszej pracy jest szczególna relacja nazw rzek karpackich do określeń sygnujących ich obszary źródliskowe we wczesnym etapie rozwoju osadnictwa. Punktem wyjścia jest rzeka Wisłok i średniowieczna nazwa jej górnej zlewni – Wysloczkie. Uchwycone tu prawidłowości dają się zauważyć także w dorzeczach Osławy, Hoczewki, Solinki i Sanu w Bieszczadach Zachodnich oraz Jasiołki i Ropy w Beskidzie Niskim, a także w dolinach wielu mniejszych cieków. Część pierwotnych nazw górskich zlewni zapisana została w nazwach później powstałych miejscowości, np. Wisłoczek, Huczwice, Sianki, Ropki, a niektóre w nazwach terenowych, np. Tarnawki, Żerniczki, Tworyńczyki. Szczególnie trudne było ustalenie tych ostatnich korelatów, gdyż większość z nich po powojennych wysiedleniach ludności została zapomniana. Bazę materiałową pracy stanowią własne dane toponimiczne (ok. 12 tys. nazw), w tym kilkaset hydronimów, uzyskane od miejscowej ludności drogą wywiadów. Materiał porównawczy pochodzi z prac historycznych, głównie A. Fastnachta, oraz archiwalnych map badanego obszaru.