Japońska proza liryczna na przykładzie Ise monogatari (Opowieści z Ise)

The aim of this article is to introduce Ise monogatari (Tales of Ise) – the most outstanding example of the court tales genre called uta monogatari (lyrical prose). Amongst court tales (ōchō monogatari), uta monogatari proves to be an extremely original type of prose, in which the storyline plays a secondary role while the world described is mostly depicted through the poetic re-creation of reality. The element that links all the episodes of Ise monogatari into a whole is the figure of mukashi otoko, “a Man of Old”, implying Ariwara Narihira (825–880), a poet and nobleman. The article presents the main characteristics of the genre, the worldview and social background, the reasons for which this literary work is identified with the beauty of courtly elegance, miyabi.

Celem badawczym artykułu jest przedstawienie Ise monogatari (Opowieści z Ise) –najwybitniejszego dzieła należącego do podgatunku opowieści dworskich zwanego uta monogatari (proza liryczna). Na tle innych typów opowieści dworskich (ōchō monogatari) uta monogatari stanowi niezwykle oryginalną odmianę prozy, w której elementy fabularne pełnią rolę drugorzędną, a świat przedstawiony jest kreowany przede wszystkim poprzez poetyckie przetworzenia realiów życia. Ogniwem łączącym w tym utworze poszczególne eseje poetyckie w jedną całość jest postać mukashi otoko, „mężczyzny z dawnych czasów”, pod którą ukrywa się Ariwara Narihira (825-880), poeta i dworzanin. Niniejszy artykuł przedstawia główne wyróżniki gatunkowe, jak również uwarunkowania światopoglądowe i społeczne, które sprawiły, że utwór ten utożsamiany jest z estetyką dworskiej elegancji miyabi.