Fragmenty denologii Slavoja Žižka

This article reconstructs the ontology of Slavoj Žižek’s last two philosophical books – Less Than Nothing and Absolute Recoil. It begins with an analysis of the concept (fundamental for the whole project) of the den, “less than nothing”, which comes from the philosophy of Democritus and was implemented by Žižek into the discourse of contemporary ontology. First, the article describes the structure of the den and tries to formulate its definition (which Žižek never did). Next, it outlines the scheme and function of the negative subject, which is the essential issue for Žižek’s dialectical materialism. Finally, it attempts to integrate the notion of subjectivity with the ontology of den (i.e. dentology) by using concepts from the Hegelian dialectic (the logic of “recoil” and “downward-synthesis”).

Celem artykułu jest rekonstrukcja modelu ontologii opracowanego przez Žižka w jego ostatnich pracach filozoficznych – Less Than Nothing i Absolute Recoil. Punkt wyjścia stanowi analiza fundamentalnego dla całego projektu pojęcia den („mniej niż niczego”), które pochodzi z filozofii Demokryta i zostaje przeniesione na obszar współczesnej ontologii. W pierwszym kroku, próbuję opisać strukturę den i sformułować jego definicję (czego Žižek nie robi). W drugim kroku zarysowuję schemat i funkcję podmiotu negatywnego, który stanowi podstawowy problem dla materializmu dialektycznego Žižka. Wreszcie w trzecim kroku podejmuję próbę integracji pojęcia podmiotowości i ontologii den (nazywanej tutaj denologią) przy pomocy narzędzi z Heglowskiej dialektyki (logiki „przeciwuderzenia” oraz „zstępującej-syntezy”). Innymi słowy, z chaotycznych i fragmentarycznych analiz Žižka próbuję wydobyć minimalnie koherentny projekt ontologiczny.