Gospodarstwa opiekuńcze jako perspektywiczny kierunek rozwoju usług społecznych w środowisku wiejskim

The aim of the article is to present the issue of the development of social services in rural areas in Poland based on the resources and infrastructure of farms. The study is an attempt to capture the essence of social farming, with particular emphasis on care farms and defining their role in the rural environment. The article presents initiatives undertaken by the Kuyavian-Pomeranian Agricultural Advisory Center and the Agricultural Advisory Center in Brwinów. Pilot projects implemented in the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship are an example of an innovative solution in the field of senior policy and supporting people with intellectual disabilities, while the experiences related to the operation of the Educational Farm Network emphasize the important role of farms in the education process. The article combines theoretical considerations with a description of practical solutions. A care farm is a special type of social agriculture, combining the multifunctionality of farms with care and health services and, at the same time, social entrepreneurship. An important element in care agriculture is the use of the farm’s potential to conduct therapeutic, caring and integrative activities. Socially infolved agriculture is a chance for farmers to provide new services and thus expand and diversify their activities and a multifunctional role in society. The possibility of conducting additional activity in many farms will improve the economic situation of entire local communities. In addition, the number and level of social services offered in rural areas will also increase. Care farms play an important role in the context of challenges related to aging societies, resulting in limited labor resources and an increase in the number of people requiring support (disabled, at risk of exclusion, seniors). The development of care farms will improve the quality of life in rural areas and solve the problems of inequality in access to social services. To achieve the aim of the study, the analysis of subject literature and source materials as well as the descriptive and comparative method were used as research methods.

Celem artykułu jest przedstawienie kwestii rozwoju usług społecznych na obszarach wiejskich w Polsce w oparciu o zasoby oraz infrastrukturę gospodarstw rolnych. Opracowanie jest próbą ujęcia istoty rolnictwa społecznego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw opiekuńczych i podkreślenia ich roli w środowisku wiejskim. W artykule zaprezentowano inicjatywy podejmowane m.in. przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego oraz Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Pilotażowe projekty realizowane na terenie województwa kujawsko-pomorskiego są przykładem innowacyjnego rozwiązania w sferze polityki senioralnej oraz wspierania osób z niepełnosprawnością intelektualną, zaś doświadczenia związane z funkcjonowaniem Sieci Zagród Edukacyjnych podkreślają istotną rolę gospodarstw rolnych w procesie edukacji. Niniejsze opracowanie łączy zatem teoretyczne rozważania z opisem praktycznych rozwiązań. Gospodarstwo opiekuńcze stanowi szczególny typ rolnictwa społecznego, integrującego wielofunkcyjność gospodarstw rolnych z usługami opiekuńczo-zdrowotnymi, a zarazem przedsiębiorczością społeczną. Istotnym elementem w rolnictwie opiekuńczym jest wykorzystanie potencjału gospodarstwa rolnego do prowadzenia działań o charakterze terapeutycznym, opiekuńczym i integracyjnym. Rolnictwo zaangażowane społeczne stanowi dla rolników szansę na dostarczanie nowych usług i tym samym poszerzenie i zróżnicowanie ich działalności oraz wielofunkcyjnej roli w społeczeństwie. Możliwość prowadzenia dodatkowej działalności w wielu gospodarstwach rolnych wpłynie na polepszenie sytuacji ekonomicznej całych społeczności lokalnych. Ponadto wzrośnie liczba i poziom usług społecznych oferowanych na terenach wiejskich. Gospodarstwa opiekuńcze pełnią istotną rolę w kontekście wyzwań związanych ze starzeniem się społeczeństw, skutkującym ograniczaniem zasobów siły roboczej oraz zwiększaniem się liczby osób wymagających wsparcia (niepełnosprawnych, zagrożonych wykluczeniem, seniorów). Rozwój gospodarstw opiekuńczych z pewnością wpłynie na podniesienie jakości życia na obszarach wiejskich oraz rozwiązywanie problemów nierówności w dostępie do usług społecznych. Do zrealizowania celu pracy jako metody badań wykorzystano analizę literatury przedmiotu i materiałów źródłowych oraz metodę opisową i porównawczą.