Polska neofilologia w obliczu zmian cywilizacyjnych zachodzących w XXI wieku: Krótki esej historyczno-diagnostyczno-prognostyczny

The evolution of Polish neophilology is briefly discussed. It is presented here on the basis of the premise that Polish neophilological studies underwent gradual changes, starting from the orthodox bulk comprising linguistics-lietarature-methods of second/foreign language teaching (also termed ‘glottodidactics’, after Profesor Ludwik Zabrocki’s seminal contribution to the field), later extended to the fourth component of ‘translatology’. This initial and orthodox four-element system of Polish philology was primarily and mainly addressed to prospective teachers of foreign languages. Only later, owing to dynamic changes taking place across the world and in the European community, in particular, did the orthodox shape of Polish philology start to change, while attempting to accommodate the diversified needs of a rapidly growing group of recipients of neophilological education who were seeking non-teaching communicative competencies. These changes are currently taking place in Poland much in accord with what has been taking place in the European foreign language teaching institutions (e.g. European Centre for Modern Languages of the Council of Europe, ECML) which have been focusing their attention on the development of the communicators’ general communicative fitness in the plurilingual/multilingual and multicultural contexts.

W artykule omówione są pokrótce zmiany w obrębie polskiej neofilologii, które następowały w ciągu ponad półwiecza jej stopniowego rozwoju. Rozwój ten rozpoczął w okresie tzw. odwilży 1956 roku etap obsługi dydaktycznej słuchaczy typu wąsko neofilologicznego, przygotowujących się przede wszystkim do zawodu nauczyciela w zakresie języków nierodzimych, początkowo tzw. ‚ciężkich’ języków naturalnych (angielski, francuski, niemiecki i rosyjski). Rozwinięty został tzw. klasyczny (ortodoksyjny) nurt neofilologii, obejmujący początkowo językoznawstwo, literaturoznawstwo i glottodydaktykę. Został on później uzupełniony o równie ważny komponent translatologiczny. W tym cztero-składnikowym kształcie nurt ortodoksji neofilologicznej przetrwał do dnia dzisiejszego. Tymczasem powstała w XXI wieku potrzeba uzupełnienia programu studiów neofilologicznych o elementy niezwiązane bezpośrednio z tym nurtem, gdyż zaczął przeważać nowy typ słuchaczy tych studiów, pragnących rozwijać kompetencje kulturowo-językowo-komunikacyjne zdecydowanie poza zawodem nauczyciela języków nierodzimych, a więc w profilu ogólnoneofilologicznym. Taki rozwój programów nauczania jest zgodny z profilem studiów neofilologicznych rozwijanym w Unii Europejskiej. W artykule przedstawiono szczegółowy zestaw zagadnień, które powinien zawierać nowy program studiów neofilologicznych. Jednocześnie podkreślono dodanie do istniejącego nurtu ortodoksji neofilologicznej konieczność rozwoju kompetencji ogólnoneofilologicznej obejmującej sprawności kulturowo-językowo-komunikacyjnych i konieczność poprawienia ogólnego dobrostanu komunikacyjnego słuchaczy studiów neofilologicznych w Polsce.