Lokomobilność jako figura losu dziewiętnastowiecznego filologa (poznańskiego)

The article recalls the tradition of the 19th-century Polish philology in Poznań, which, although informal for the lack  university structure, engaged literary scholars associated with Poznań. The original placement and local constraints  –  resulting mainly from the lack of university and the struggle to establish it – entailed a number of pragmatic transformations: geographical (study and work at German universities), institutional (non-academic employment of the philologists), as well as disciplinary (between classical, Slavic and Polish philology). The study case discussed in the article is the story of Hipolit Cegielski,  a philologist turned into an engineer and industrialist. To define the nature of this transformation, the author proposes the category of locomobility  (a forced change of location). The text  argues that locomobility is a figure of fate of the nineteenth-century Poznan philologists. Thus, it also is a determining factor of pre-university literary studies in Poznań.

Artykuł przypomina o tradycji dziewiętnastowiecznej poznańskiej polonistyki, która co prawda nie zaistniała instytucjonalnie z uwagi na brak uniwersytetu, ale była uprawiana przez związanych z Poznaniem uczonych. Ich lokalne umiejscowienie i wynikające z niego ograniczenia – głównie brak uniwersytetu i walka o jego utworzenie – zmuszały do podyktowanych pragmatycznymi celami przesunięć: geograficznych (studia i praca na uniwersytetach niemieckich), instytucjonalnych (pozaakademickie zatrudnienia filologów) i dziedzinowych (między filologią klasyczną, słowiańską i polską). Jako przypadek szczególny przywołana zostaje historia Hipolita Cegielskiego, który z filologa przeistoczył się w inżyniera i przemysłowca. Dla określenia charakteru tej przemiany zaproponowana została kategoria lokomobilności – wymuszonej zmiany umiejscowienia. Autorka stara się udowodnić, że lokomobilność można potraktować jako figurę losu dziwiętnastowiecznych poznańskich filologów – tym samym, także jako czynnik determinujący charakter przeduniwersyteckiego literaturoznawstwa poznańskiego.