Wybrane przejawy aktywności społeczno-gospodarczej w średnich miastach na prawach powiatu w Polsce w latach 2018-2023

Aim: The aim of the paper is to understand the changes taking place in medium-sized cities with powiat status in Poland in terms of selected variables from the area of socio-economic activity against the background of population changes. Methodology: The analysis was conducted based on statistical data from the Local Data Bank of the Central Statistical Office and a critical review of the literature. The paper uses the methods of historical analysis and comparative analysis of statistical data. Then, a matrix approach was used to present the relationships between the variables studied. It was assumed that a medium-sized city is one in which the number of residents is greater than 20 thousand and does not exceed 100 thousand people. Results: All the studied cities faced problems related to socio-economic activity, which affected their investment and housing attractiveness. The most common problem was the decline in population, both in the longer term 2023/2018 and year to year 2023/2022. Some cities also had problems with the number of long-term unemployed and the size of investment outlays of enterprises. In the case of long-term unemployed, certain trends can be indicated, while in the case of investment outlays were more random. Implications and recommendations: Medium-sized cities are often trapped in a vicious circle of decreasing investment and residential attractiveness; negative or low natural increase is detrimental. The key factor is to stop the population decline, through the inflow of new residents or stopping the outflow of existing ones. The basic elements that should be influenced in order to increase the socio-economic activity of medium-sized cities are attractive jobs for people with various qualifications and industrial and residential investments. Originality/value: The author examined the relationships between long-term unemployment and investment activity of enterprises against the background of population changes in medium-sized cities with powiat status in Poland in the period 2018-2023. It is worth emphasizing that the adopted research period, covering years of atypical events such as the COVID-19 pandemic, the war in Ukraine, high inflation, etc., also proves the originality.

Cel: Średniej wielkości miasta są współcześnie narażone na wiele zagrożeń, a ich rozwój jest utrudniony. Przyczynia się do tego szereg uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających m.in. na poziom ich atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej. Jest ona zazwyczaj niższa w porównaniu z dużymi i wielkimi miastami. Celem artykułu jest zrozumienie zmian zachodzących w średnich miastach na prawach powiatu w Polsce w zakresie wybranych zmiennych z obszaru aktywności społeczno-gospodarczej na tle zmian liczby ludności. Metodyka: Analizę przeprowadzono na podstawie danych statystycznych Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz krytycznego przeglądu literatury. W artykule wykorzystano metody analizy historycznej oraz analizy porównawczej danych statystycznych. Następnie wykorzystano ujęcie macierzowe do przedstawienia relacji pomiędzy badanymi zmiennymi. Przyjęto założenie, że średnie miasto to takie, w którym liczba mieszkańców jest większa niż 20 tys. i nie przekracza 100 tys. Wyniki: Wszystkie badane miasta mierzyły się z problemami dotyczącymi aktywności społeczno-gospodarczej, co przekładało się na ich atrakcyjność inwestycyjną i mieszkaniową. Najbardziej powszechnym problemem był spadek liczby ludności, zarówno w dłuższej perspektywie 2023/2018, jak i rok do roku 2023/2022. Część miast miała także problemy z liczbą długotrwale bezrobotnych oraz wielkością nakładów inwestycyjnych przedsiębiorstw. W przypadku długotrwale bezrobotnych można wskazywać pewne trendy, przy nakładach inwestycyjnych zachodziła zaś większa skokowość. Implikacje i rekomendacje: Średnie miasta często tkwią w błędnym kole obniżania się atrakcyjności inwestycyjnej i mieszkaniowej; na niekorzyść działa ujemny lub niski przyrost naturalny. Kluczowym czynnikiem jest zahamowanie spadku liczby ludności poprzez napływ nowych lub zatrzymanie odpływu dotychczasowych mieszkańców. Podstawowe elementy, na które należy oddziaływać, aby zwiększyć aktywność społeczno-gospodarczą średnich miast, to atrakcyjne miejsca pracy dla osób o różnych kwalifikacjach oraz inwestycje przedsiębiorstw, przemysłowe i mieszkaniowe. Oryginalność/wartość: W artykule zbadano relacje w zakresie długotrwałego bezrobocia i aktywności inwestycyjnej przedsiębiorstw na tle zmian liczby ludności w średnich miastach posiadających prawa powiatu w Polsce w okresie 2018-2023. Warto podkreślić, że o oryginalności świadczy także przyjęty okres badawczy obejmujący lata zdarzeń nietypowych, takich jak: pandemia COVID-19, wojna w Ukrainie, wysoki poziom inflacji itd.