The problem of personalism in Karol Wojtyła’s debate with Max Scheler

Artykuł wykazuje, że już w pracy habilitacyjnej poświęconej etyce Maksa Schelera Karol Wojtyła bronił konsekwentnego personalizmu etycznego, wypaczonego przez niemieckiego fenomenologa. Trafne wiązanie wartości moralnych z nadrzędną, ponadinstrumentalną wartością osoby ludzkiej, wiązało się jednak z jej subiektywizacją, w wyniku czego roszczenia Schelera do obiektywizmu etycznego są bezpodstawne. Oprócz tego całkowicie bezpodstawnie uznał spontaniczną emocjonalność za centrum osoby, gubiąc w ten sposób sprawczość osoby wobec wartości moralnych, czyli centralną rolę ludzkiego rozumu i wolnej woli w życiu moralnym, zaprzepaszczając w ten sposób moralną odpowiedzialność człowieka za swoje czyny. Ta diagnoza etyki Schelera ma znaczenie dla rozeznania we współczesnej posthumanistycznej etyce, która - idąc tropem Schelera - rolę kierowniczą w życiu moralnym przypisuje spontanicznym emocjom.

The article shows that already in his habilitation dissertation on Max Scheler’s ethics Karol Wojtyła defended the consistent ethical personalism, distorted by the German phenomenologist. However, the pertinent tying of moral values to the supreme, supra-instrumental value of the human person, involved its subjectivization, as a result of which Scheler’s claims to ethical objectivism are unfounded. Besides, in a completely unfounded manner he considered spontaneous emotionality as the centre of the person, thereby losing the person’s causative agency towards moral values, i.e. the central role of the human reason and free will in moral life, thus negating man’s moral responsibility for his actions. This assessment of Scheler’s ethics has relevance for discernment in contemporary posthumanist ethics, which – following Scheler’s lead – attributes the guiding role in moral life to spontaneous emotions.