Wielki Inkwizytor a idea rosyjska

Der Artikel ist ein Versuch der philosophischen Interpretation der Figur des Großinquisi­tors – einer im Roman Die Brüder Karamasow von Fiodor Dostojewski entworfenen Gestalt. Die vorgeschlagene Interpretation greift auf die geschichtsphilosophisch-politi­schen Meinungen des russischen Schriftstellers zurück, die aus seinen publizistischen Äußerungen stammen. Die durchgeführten Analysen lassen einen inneren Zusammen­hang zwischen der literarischen Figur des Großinquisitors mit dem Konzept der „russi­schen Idee“, in der sich Religion und Politik gemeinsam ergänzen (und eine eigenartige Variante politischer Theologie bilden).

This article is an attempt at a philosophical interpretation of the Grand Inquisitor, a figure from The Brothers Karamazov by Fyodor Dostoevsky. My interpretation refers to Dostoevsky’s historiosophical and political views as expressed in his journalistic writing. The analysis points to the connection between the literary figure of the Grand Inquisitor and the notion of the ‘Russian idea’, which posits the complementarity of religion and politics (constituting a variant of political theology).

Artykuł jest próbą filozoficznej interpretacji postaci Wielkiego Inkwizytora – figury wykreowanej przez Fiodora Dostojewskiego w powieści Bracia Karamazow. Zapropo­nowana interpretacja odwołuje się do poglądów historiozoficzno-politycznych rosyj­skiego pisarza, zaczerpniętych z jego wypowiedzi publicystycznych. Przeprowadzone analizy pozwalają wskazać na wewnętrzny związek literackiej figury Wielkiego Inkwizy­tora z koncepcją „rosyjskiej idei”, w której religia i polityka wzajemnie się uzupełniają (stanowiąc swoisty wariant teologii politycznej).