Ewolucja jakiegokolwiek społeczeństwa zależy bezpośrednio od jakości jego systemu wychowania, który musi obejmować dwa istotne komponenty. Pierwszy dotyczy samego wychowania, to znaczy – postępującego procesu nabywania i akumulacji wiedzy ogólnej i szczegółowej, mającej na celu odkrywanie i wykorzystanie zdolności każdej jednostki. Drugi odnosi się do wychowania religijno-‑moralnego, bazującego na tych samych zasadach, ale mającego ważniejszy cel, jakim jest kultywowanie i rozwijanie duchowego poziomu człowieka, w perspektywie jego/jej społecznej integracji i tworzenie fundamentów dla prawidłowych relacji interpersonalnych. W artykule dążę do pokazania, że w obrębie ogólnych ram elementarnego procesu wychowania, biorącego pod uwagę wiek i umiejętności jednostki, wychowanie religijno-moralne zawsze miało dominującą rolę w społeczeństwie, ponieważ stanowi ono pomost pomiędzy aspiracjami naturalnymi czy materialnymi a duchowymi, które są również istotne. Istota ludzka jest mikrokosmosem, w którym spotykają się dwa światy, pozornie przeciwstawne, a w rzeczywistości komplementarne, to, co ludzkie i boże, ciało i dusza, ziemia i niebo. Moja analiza rozważa doświadczenie św. Jana Chryzostoma, którego zasady pedagogiczne, chociaż opierają się na strategiach charakterystycznych dla sfery religijnej, nie stoją w sprzeczności z metodami nowoczesnej pedagogiki, ponieważ w obu przypadkach dąży się do celowości aktu wychowania. Innymi słowy, moim zamiarem jest pokazanie, że pomimo upływu czasu zasady pedagogiki chrześcijańskiej zachowują swoje znaczenie i skuteczność.
The evolution of any society directly depends on the quality of its educational system, and it must include two essential components. The first considers education itself, that is, the gradual process of learning and accumulating general and special knowledge, aimed at discovering and exploiting the abilities of every individual. The second refers to the religious moral education based on the same principles, but which has a more noble goal, namely, to cultivate and develop a person’s spiritual qualities in view of their social integration and the establishment of normal interpersonal relationships. In this essay, I set out to show that within the general framework of the elementary education process, which takes into account the age and training of every individual, religious-moral education has always had a predominant role in society because it makes the junction between material, natural aspirations and the spiritual that are as important as the former. A human being is a microcosm in which two worlds, apparently contradictory but fully compatible, meet, namely, the human and the divine, body and soul, earth and heaven. My analysis considers the experience of Saint John Chrysostom, whose pedagogical principles, although based on strategies specific to the religious domain, are not in disagreement with the methods of modern pedagogy, because both pursue the finality of the educational act. In other words, I intend to show that, despite the passage of time, the principles of Chrysostom’s pedagogy retain their relevance and effectiveness.
