Analysis of Children’s Footwear Relics From the Crypts in the Church in Radzyń Podlaski (18th–19th Century, East Poland)

Omawiane w pracy relikty obuwia skórzanego odkryto podczas eksploracji nowożytnych (XVIII–XIX w.) pochówków w kryptach kościoła pod wezwaniem Św. Trójcy w Radzyniu Podlaskim. Dobrze zachowane buty razem ze szczątkami kostnymi i tekstyliami znaleziono w dwóch pochówkach należących do dzieci. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością zmarłe dzieci należały do klasy szlacheckiej. Jedno dziecko zmarło w wieku późnoniemowlęcym (obuwie A). Jego tożsamości nie udało się ustalić. Szczątki drugiego (obuwie B) najpewniej należały do Zofii Załozieckiej, która zmarła w wieku 3 lat. Nasze analizy skupiały się głównie na rozmiarze, kształcie, strukturze, konstrukcji i wykończeniu odkrytego obuwia. Staraliśmy się także szczegółowo opisać i zinterpretować widoczne ślady użytkowania butów, które odkryliśmy na zachowanych fragmentach. Analizowane buty mają stosunkowo prostą konstrukcję, ale zostały starannie wykonane, zgodnie ze sztuką rzemieślniczą, z wysokiej jakości materiału – dwóch różnych skór – grubszej (prawdopodobnie bydlęcej), użytej na podeszwę i delikatniejszej, cieńszej (skóra cielęca), z której wykonano przyszwy i cholewki. Konstrukcja mogła stanowić kompromis pomiędzy walorami użytkowymi (trwałość i ochrona stopy) a komfortem ich noszenia. Badane fragmenty obuwia nie zostały stworzone z myślą o dostosowaniu buta do asymetrii anatomicznej i funkcjonalnej lewej i prawej stopy oraz biomechaniki. Względy ergonomiczne stały na niskim poziomie, a buty stanowiły praktycznie tylko ozdobę i ochronę przed przypadkowymi urazami. Badane obuwie musiało być noszone dość często lub długo. Świadczą o tym zgniecenia skóry, fałdy i pęknięcia, przetarcia i wybrzuszenia podeszwy, a także rozciągnięcia i deformacje widoczne na cholewkach i przyszwach. Układ i rozmieszczenie uszkodzeń wskazują, że ich noszenie mogło być jednak zlateralizowane. Intensywne ślady użytkowania (zwłaszcza butów „A”) wskazują także, że mogło je nosić nie tylko jedno dziecko, ale dziedziczyło je młodsze po starszym. Zmarłe dzieci mogły zostać wyposażone w mniej wartościowe na skutek znacznego zużycia przedmioty, co byłoby cechą znaną również z innych pochówków, w tym osób dorosłych świeckich i duchownych, którą można byłoby łączyć z szeroko pojętą „ekonomiką śmierci”. Uważamy, że rezultaty naszych badań pozwolą wzbogacić wiedzę na temat kultury funeralnej dawnych elit, jak również będą przyczynkiem do lepszego zrozumienia przebiegu dzieciństwa w okresie XVIII i XIX w.

The study examines relics of leather shoes uncovered during the exploration of modern (18th–19th century) burials in the crypts of the church in Radzyń Podlaski, Eastern Poland. The shoes were found alongside the remains of two children, who were likely members of the noble class. Our analyses focused on the footwear’s size, shape, structure, construction, and finish. We also tried to document and interpret signs of wear observed on the preserved leather fragments. We believe this research contributes to a deeper understanding of the funeral customs of Poland’s former elite and provides insides into childhood during the 18th and 19th centuries.