Na obrzeżach „systemu”. Polskie szkoły demokratyczne w perspektywie teorii architektur praktyk

Artykuł stanowi egzemplifikację możliwości wykorzystania teorii architektur praktyk Stephena Kemmisa jako narzędzia analitycznego w badaniach zmian edukacyjnych. Dotyczy on polskich szkół demokratycznych, czyli autonomicznych społeczności uczących się, opartych na idei wolności, które skupiają dzieci spełniające obowiązek szkolny poza szkołą. Szkoły te realizują model edukacji radykalnie odmienny od dominującego: definiują szkołę jako społeczność, której członkowie i członkinie współdecydują o kwestiach istotnych dla siebie i zbiorowości. Zmieniają także tradycyjny stosunek pedagogiczny, czyniąc dziecko współodpowiedzialnym za proces uczenia się. Materiał empiryczny zgromadzony w toku badań w ośmiu szkołach, obejmujący transkrypcje wywiadów pogłębionych i notatki terenowe, został poddany analizie z wykorzystaniem kategorii pojęciowych z teorii architektur praktyk. Pozwoliło to pokazać dyskursywne, materialne i społeczne uwarunkowania związane z usytuowaniem szkół demokratycznych na obrzeżach systemu oświaty, które umożliwiły wyłonienie się i trwanie praktyk przesądzających o specyfice szkół demokratycznych. Dzięki temu artykuł pozwala lepiej zrozumieć warunki przeobrażeń w obszarze szkolnictwa.