W sztuce ucieleśnione. Strach i „ciało Rosji” w wideoklipie „Straszno” rosyjskiej grupy artystycznej Shortparis

The article consists of two closely related parts. In the first part, the author formulates the basic theoretical assumptions that form the framework for the cultural analysis of a selected multimodal text – namely, the videoclip of the Russian artistic group Shortparis – conducted in the second part of the article. Referring to selected approaches to emotions which emphasize their relational nature, the author assumes that emotions are extended and embodied; that the object of emotion is culturally constructed (Loman); and that it circulates (Ahmed). The main aim of the article is to reconstruct the cultural meanings and emotions encoded and embodied in the analyzed videoclip. The Russian socio-cultural and political contexts remain crucial, as they allow the recipient to understand the cultural construction of the object of emotion – in this case, fear. This object proves to be ambiguous, transitory, and subject to constant circulation, leading to disorientation and a sense of perpetual threat. The object can be anyone, anywhere, which constitutes an “ontology of insecurity.”

Artykuł składa się z dwóch ściśle ze sobą związanych części. W pierwszej autorka formułuje podstawowe założenia teoretyczne tworzące ramę, na której opiera się próba analizy kulturowej wybranego tekstu multimedialnego – wideoklipu rosyjskiej grupy artystycznej Shortparis, przeprowadzona w drugiej części artykułu. Przywołując wybrane ujęcia emocji podkreślające ich relacyjną naturę, autorka zakłada, że mają charakter rozszerzony i ucieleśniony, obiekt emocji jest kulturowo konstruowany (Łotman) i cyrkuluje (Ahmed). Głównym celem artykułu pozostaje rekonstrukcja znaczeń kulturowych i emocji zakodowanych w analizowanym wideoklipie. Niezwykle istotny jest tutaj społeczno‑kulturowy i polityczny kontekst utworu, pozwalający odbiorcy zrozumieć proces kulturowej konstrukcji przedmiotu emocji, w tym konkretnym przypadku strachu. Obiekt ten staje się niejednoznaczny, tranzytywny, poddany ciągłej cyrkulacji, co powoduje dezorientację i poczucie ciągłego niepokoju; obiektem strachu może być każdy i wszędzie, co ostatecznie konstytuuje „ontologię niepokoju”.