What do artists teach us? Aesthetic experience and the multi-paradigm nature of contemporary art

Artykuł analizuje i omawia wybrane problemy i wyzwania, jakie dla doświadczenia i dyskursu estetycznego generuje wieloparadygmatyczność współczesnej sztuki. Nie chodzi o różnorodność indywidualnych praktyk i artystycznych transfiguracji. lecz o ontyczne reorganizacje sztuki, wyznaczające indeksy funkcjonujących „zestawów paradygmatycznych” (klasycznego, konceptualnego, procesualnego, interaktywnego). Paradygmaty artystyczne zostały w szkicu zdefiniowane jako opcjonalne domeny, będące wyrazem fundamentalnych przeobrażeń w zakresie ontologii dzieła sztuki i odpowiednio praktyki artystycznej. Wyznaczają tym samym wiodące konteksty redefiniujące nie tylko tradycyjną ontologię sztuki, samoistność i autonomiczność dzieła sztuki, ale także zwyczajowe kompetencje autora i odbiorcy, wreszcie profil myślenia i doświadczenia estetycznego. Aktualnie reorientujący z postaw kontemplacyjno-analitycznych w stronę procesualności oraz różnych form aktywności, angażowania i sprawczości (zwłaszcza w obszarze praktyk performatywnych i wydarzeniowej charakterystyki sztuki partycypacyjnej i interaktywnej). Proponowane w szkicu ujęcie optuje również za tym, aby tych artystycznych redefinicji i transgresji nie łączyć tylko z diagnozą „nieoczywistości” Theodora Adorna, lecz z produktywnością sztuki stymulującej naszą wrażliwość oraz wspólnotową wyobraźnię.

The article analyzes and discusses selected problems and challenges that the multi-paradigmatic nature of contemporary art generates for aesthetic experience and discourse. It is not about the diversity of individual practices and artistic transfigurations, but about ontic reorganizations of art, determining the indicators of functioning "paradigmatic sets" (classical, conceptual, processual, interactive). Art paradigms are defined in the paper as optional domains, which are expressions of fundamental transformations in the ontology of the artwork and artistic practice, respectively. Thus, they determine the leading contexts redefining not only the traditional ontology of art, the identity and autonomy of the work of art, but also the competence of the author and the viewer, and finally the profile of thinking and aesthetic experience. Currently reorienting from contemplative-analytical attitudes towards processuality and various forms of activity, engagement and causality (especially in performative practices and characteristics of participatory and interactive art events). The approach proposed in the article also opts not to associate these artistic redefinitions and transgressions only with Theodor Adorno's diagnosis of "non-obviousness" but with the productivity of art that stimulates our sensibility and communal imagination.