Próba secesji Katalonii – po czyjej stronie stoi prawo?

October 1st, 2017, was the day when the whole world directed its attention to Catalonia. The autonomous region in Spain made a long‑awaited attempt to secede, and consequently, to constitute an independent republican state. That event was a true apogee of the conflict between Barcelona and Madrid that focused mostly on Catalonia’s struggle to obtain greater freedom. Many inhabitants of the region were just unsatisfied with the fact that the central government neglected their economic interests, and additionally, the sense of separateness from the rest of the Spanish population was growing among Catalans. However, the Spanish government consequently obstructed the Catalan separatist process, invoking the provisions of the Constitution. In turn, the Catalan government argued its claims on the right to self‑determination of its people. Who is right here, then? The article is a research paper aiming at answering that question. To achieve this, an analysis was conducted of the facts, in particular, the legal provisions, related to the process of Catalans gaining independence. The Spanish constitution is studied along with the relevant provisions, as well as the jurisprudence of the Spanish Constitutional Court. Research is also devoted to international law, particularly the right of self‑determination and the permissibility of secession. The attitude of the international community towards the Catalan secession attempt is briefly presented.

1 października 2017 r. był dniem, w którym oczy całego świata skierowane zostały na Katalonię – ten autonomiczny region Hiszpanii podjął długo zapowiadaną próbę secesji, a tym samym – utworzenia niepodległego państwa w formie republiki. Wydarzenie to stanowiło zresztą apogeum konfliktu, który od lat toczył się pomiędzy Barceloną a Madrytem wokół dążenia Katalonii do coraz większej swobody – wielu mieszkańców regionu było po prostu niezadowolonych z tego, że rząd centralny zaniedbywał jego interesy ekonomiczne, a przy tym coraz bardziej rosło wśród Katalończyków poczucie odrębności od reszty społeczeństwa hiszpańskiego. Jednakże rząd Hiszpanii konsekwentnie blokuje kataloński proces separatystyczny, powołując się przy tym na przepisy Konstytucji. Z kolei rząd kataloński argumentuje swoje racje prawem do samostanowienia narodów. Kto zatem ma rację? Artykuł jest naukowym opracowaniem, które podejmuje próbę odpowiedzi na to pytanie. W tym celu dokonana jest analiza faktów towarzyszących procesowi dążenia Katalończyków do niepodległości oraz przede wszystkim odnośnych przepisów prawnych. Pod lupę wzięta została hiszpańska Konstytucja wraz z relewantnymi jej przepisami oraz orzecznictwo hiszpańskiego Sądu Konstytucyjnego. Poddane analizie zostały także stosowne przepisy prawa międzynarodowego, w szczególności te regulujące prawo do samostanowienia narodów oraz dopuszczalności secesji. W toku rozważań przedstawiono także stanowisko społeczności międzynarodowej.