The specific attitude and mentality of the Polish thinker, literary critic, publicist, writer and poet Stanisław Brzozowski (1878–1911), reflected, among others, in his novel Flames were the basis, the precondition for his entry into the “Russian world”. Failure to meet this condition could even mean closing the latter for the Polish creator. He did not identify himself with Tsarist Russia, presented in the novel as a dead structure, a denial of humanity, synonymous with violence and rape. He was closer to the Russia of revolutionaries, striving to restore freedom and justice through radical actions, and, at the same time, drawing from the treasury of European knowledge and ideas. It was with this Russia that he felt ideologically connected and – at least to some extent – through it and in its context, he identified himself with the real “here and now”. Both for young Russians – advocates of change and transformation, and for the Polish author, Russian literature was an important point of reference, including: Fathers and children by Ivan Turgenev. However, while the former treated this work and the “principles” of life of its main character – Bazarov – as a literary description of the first, initial stage of their activity, this novel enabled Brzozowski’s first adult entry into the ideological and mental reality of the era in which he lived. The article shows the phenomenon and specificity of the author’s entry into the “Russian world” of Flames, and presents the assessments that Brzozowski formulated about the faces of Russia, or rather two Russias, criticizing anachronistic and degenerate – in his opinion – forms of Polishness at the same time.
Specyficzna postawa i umysłowość polskiego myśliciela, krytyka literackiego, publicysty, pisarza i poety Stanisława Brzozowskiego (1878–1911), znajdujące odzwierciedlenie w powieści Płomienie, stanowiły podstawę, warunek wstępny wejścia twórcy w „świat rosyjski”. Niespełnienie rzeczonego warunku mogłoby oznaczać nawet swoiste zamknięcie owego świata przed Brzozowskim. Nie utożsamiał się on z Rosją carską, przedstawioną w powieści jako martwa struktura, będąca zaprzeczeniem człowieczeństwa, synonimem przemocy i gwałtu. Bliższa była mu Rosja rewolucjonistów dążących do przywrócenia na drodze radykalnych działań swobody i sprawiedliwości, a przy tym czerpiących ze skarbca europejskiej wiedzy i idei. To właśnie z tą Rosją poczuł się związany ideowo i – przynajmniej w jakiejś mierze – poprzez nią i w jej kontekście identyfikował się z realnym „tu i teraz”. Zarówno dla młodych Rosjan-orędowników zmian i przeobrażeń, jak i dla polskiego autora ważnym punktem odniesienia była literatura rosyjska, zwłaszcza Ojcowie i dzieci Iwana Turgieniewa. O ile jednak ci pierwsi potraktowali to dzieło i „zasady” życia jego głównego bohatera – Bazarowa jako literacki opis pierwszego, początkowego etapu ich działalności, o tyle Brzozowskiemu powieść ta umożliwiła pierwsze dorosłe wejście w rzeczywistość ideowo-mentalną epoki, w jakiej żył. W artykule ukazano fenomen i specyfikę wejścia w „świat rosyjski” autora Płomieni; przybliżono oceny, które na temat wizerunków Rosji, czy raczej dwóch Rosji, sformułował Brzozowski, poddając zarazem krytyce anachroniczne, zwyrodniałe – w jego przeświadczeniu – formy polskości.
