Ekológia kultúry a ekológia prírody v románe Andreja Bitova Puškinov dom

The paper analyses a chapter called Father’s Father from the Andrei Bitov’s novel Pushkin House – an example of ecological discourse in Russian fiction literature. The provided literary analysis of the fictional text serves as a basis for pedagogical text interpretation useful in the literary courses. Ecological problems presented in the novel are evaluated as resulting from social changes that took place after the establishment of the Soviet power. The novel juxtaposes natural ecology and cultural ecology as both result from consumer (uncritical, exploiting) attitude towards nature/culture and (un)conscious effort to eliminate natural hierarchy. The paper interprets the text by decoding its individual elements on the intertextual and metatextual levels. It also analyses selected elements of the text poetics, including the chronotope of the text, and decodes the typology of characters and its meaning.

W artykule analizie poddano fragment powieści Andrieja Bitowa Puškinskij dom [Dom Puszkina] (rozdział Otec otca [Ojciec ojca]) jako przykład fikcyjnej narracji w obrębie dyskursu ekologicznego w literaturze rosyjskiej. Podstawę pedagogicznej interpretacji tekstu stanowi analiza literacka utworu Bitowa, którą autor artykułu poleca do wykorzystania na zajęciach/seminariach z literatury. Przedstawione w powieści Bitowa problemy ekologiczne oceniane są jako skutki zmian społecznych spowodowanych przez władzę radziecką. W powieści ukazane są analogie między ekologią środowiska naturalnego a ekologią kulturową, gdyż wspólnym mianownikiem obu jest konsumpcyjny (bezkrytyczny, wyzyskujący) stosunek do przyrody/kultury oraz (nie)świadome dążenie do likwidacji naturalnej hierarchii. Interpretację tekstu oparto na dekodowaniu jego poszczególnych elementów na poziomie intertekstualnym i metatekstowym oraz analizie wybranych elementów poetyki tekstu. Starano się zrozumieć specyfikę chronotopu wybranego fragmentu badanego tekstu i przyczyny takiego wyboru, a także zdekodować znaczenia typologii postaci.