Założenia polityczno-kryminalne kodeksu karnego z 1969 r. i ich realizacja w praktyce w latach 1970-1980

The subject of discussion is the issue of the implementation of political and crimi- nal assumptions of the Criminal Code of 1969 in the practice of the justice system in the years 1970-1980. The starting point of the analysis are the basic ideas concerning criminal policy adopted by the Criminal Code of 1969, i.e. stratification of crimes and polarisation of criminal responsibility, and the related striving to limit the scope of short-term imprisonment. In this context, in further considerations, statutory solutions - which were to implement the assump- tions adopted by the Criminal Code - have been discussed, and an important role in shaping current criminal policy of the guidelines for the judiciary and judicial practice, adopted by the Supreme Court, has been pointed out. The findings have served as a basis for the confrontation of political and criminal assumptions of the Penal Code of 1969 with judicial practice. For this purpose, findings have been made concerning the structure of the measures of penal reaction adjudicated for crimes prosecuted by public indictment in the years 1970-1980, the dimension of absolute imprisonment in 1970, 1975 and 1980, and the effects of the penal policy implemented in the form of the size of the prison population in the years 1970-1980. The presented picture of the practices has allowed to formulate several conclusions. It has turned out that the idea of polarisation of liability and the related aspiration to significantly reduce the use of absolute im- prisonment for non-custodian penalties was not achieved, and as a result of elimination of the shortest penalties (up to 3 months) and limitation of the use of short-term imprisonment penal- ties, the sentences imposed were significantly extended. The result of the conducted penal policy was a very significant size of the prison population, which confirmed that the penal policy was excessively repressive.

Den Gegenstand der Ausführungen bildet die Frage der Realisierung der politischen und kriminellen Annahmen des Strafgesetzbuches von 1969 in der Praxis der Justiz in den Jahren 1970-1980. Als Ausgangspunkt für die Analyse gelten die durch das Strafgesetzbuch von 1969 angenommenen kriminalpolitischen Ideen, d.h. die Aufteilung von Verbrechen und die Polarisierung der strafrechtlichen Verantwortlichkeit sowie das damit verbundene Streben danach, den Umfang der Anwendung der kurzfristigen Freiheitsstrafe einzuschränken. In diesem Zusammenhang werden in den weiteren Überlegungen die gesetzlichen Lösungen erörtert, die der Umsetzung der durch das Strafgesetzbuch angenommenen Annahmen dienen sollten, sowie es wird auf die wichtige Rolle der Richtlinien der Justiz und der Gerichtspraxis bei der Ge- staltung der aktuellen strafrechtlichen Politik hingewiesen, die durch den Obersten Gerichtshof verabschiedet wurden. Die Erkenntnisse dienten als Grundlage dafür, die politisch-kriminellen Annahmen des Strafgesetzbuches von 1969 mit der Gerichtspraxis zu konfrontieren. Zu diesem Zweck wird Folgendes bestimmt: Struktur von strafrechtlichen Maßnahmen für Straftaten, die wegen der öffentlichen Klage gefahndet wurden, Ausmaß der absoluten Haftdauer in den Jahren 1970, 1975 und 1980, Auswirkungen der umgesetzten Strafpolitik in Form des Ausmaßes der Ge- fängnispopulation in den Jahren 1970-1980. Das dargestellte Bild der Praxis erlaubt es, einige Schlussfolgerungen zu formulieren. Es stellt sich nämlich heraus, dass die Idee der Polarisierung der Verantwortlichkeit und der damit verbundene Wunsch, die Anwendung der absoluten Frei- heitsstrafe zugunsten Strafen ohne Freiheitsentzug wesentlich einzuschränken, nicht realisiert wurde. Infolge der Beseitigung der kürzesten Strafen (bis zu 3 Monaten) und der Einschränkung der Anwendung von kurzfristigen Freiheitsstrafen kam es zur erheblichen Verlängerung von ver- hängten Freiheitsstrafen. Das Ergebnis der durchgeführten Strafpolitik war eine sehr große Ge- fängnispopulation, was den übermäßigen repressiven Charakter der Strafpolitik bestätigte.

Przedmiotem rozważań jest zagadnienie realizacji założeń polityczno-kryminalnych kodeksu karnego z 1969r. w praktyce wymiaru sprawiedliwości w latach 1970-1980. Punktem wyjścia analizy są podstawowe idee dotyczące polityki kryminalnej przyjęte przez kodeks karny z 1969r., tj. rozwarstwienie przestępstw i polaryzacja odpowiedzialności karnej oraz związane z nią dążenie do ograniczenia zakresu stosowania krótkoterminowej kary pozbawienia wolności. W tym kontekście w dalszych rozważaniach omówiono rozwiązania ustawowe, które miały służyć realizacji przyjętych przez kodeks karny założeń oraz wskazano na istotną rolę w kształtowaniu bieżącej polityki karnej wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej, uchwalanych przez Sąd Najwyższy. Poczynione ustalenia służyły za podstawę konfrontacji założeń polityczno-kryminalnych kodeksu karnego z 1969r. z praktyką sądową. W tym celu dokonano ustaleń w zakresie struktury orzeczonych środków reakcji karnej za przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego w latach 1970-1980, wymiaru bezwzględnej kary pozbawienia wolności w 1970r., 1975r. i w 1980r. oraz efektów realizowanej polityki karnej w postaci rozmiarów populacji więziennej w latach 1970-1980. Przedstawiony obraz praktyki pozwolił na sformułowanie kilku wniosków. Otóż okazało się, że idea polaryzacji odpowiedzialności i związane z tą ideą dążenie do znaczącego ograniczenia stosowania bezwzględnej kary pozbawienia wolności na rzecz kar nieizolacyjnych nie została zrealizowana, a w wyniku eliminacji kar najkrótszych (do 3 miesięcy) i ograniczenia stosowania krótkoterminowych kar pozbawienia wolności nastąpiło znaczące wydłużenie orzekanych kar pozbawienia wolności. Rezultatem prowadzonej polityki karnej były bardzo wydatne rozmiary populacji więziennej, które stanowiły potwierdzenie o nadmiernej represyjności polityki karnej.