Krzyż czy labarum? Charakter i treści teologiczne znaku w centralnej kwaterze sarkofagu pasyjnego w Museo Pio Cristiano (Lat 171)

The topic of paper is a sign in the central quarter of the sarcophagus in Museo Pio Christiano Lat 171. This is shaft, crossed by horizontal bar with two birds and crowned by the monogram of Greek letters – X and P in wreath. Two roman soldiers are sitting on the both sides of shaft. Above there is the eagle with outstretched wings. Many scholar recognized in the sign the cross and in the soldiers the guard of Christ’s tomb. It provokes many doubts. The sign from the Constantin’s vision has been mentioned by Lactantius, Eusebius, Hermias Sozomen and Socrate of Constantinople. The symbol in the quarter is most similar to the sign related by Eusebius. The most probable models of studied sign was the image of two soldiers guarding labarum on coins and the representation of victorious emperor holding labarum on medals. In the research has been applied two methods - the iconological method with iconographic analysis, and the semiotic method using denotation and connotation, syntagma and paradigm. The most valuable results of research is recognition labarum in sign. This is a personalized symbol, representing Risen Christ-Victor as a source of everlasting life. The new contribution of its result is the most profound understanding of labarum.

Przedmiotem artykułu jest symbol przedstawiony w środkowej kwaterze sarkofagu pasyjnego w Museo Pio Cristiani Lat. 171. Stanowi go pionowe drzewce z wieńcem na szczycie. W jego wnętrzu umieszczono  monogram składający się z greckich liter X i P. Drzewce uzupełnione jest poziomą poprzeczka. U jego stop siedzą dwaj rzymscy legioniści. Na poprzeczce siedzą ptaki wznoszące dzioby ku wieńcowi. Nad całością dominuje orzeł z rozpostartymi skrzydłami. Większość badaczy rozpoznawała w znaku krzyż i jednak to budzi wątpliwości. Podobny symbol opisują  autorzy – Laktancjusz, Euzebiusz z Cezarei, Hermiasz Sozomen, Sokrates Scholastyk. Znak kwaterze zbliżony jest najbardziej Labarum z chrystogramem na szczycie i płatem sztandaru, opisanego przez Euzebiusza w „Vita Constantini”. Wzorcami  znaku  w kwaterze zdają się być obrazy na monetach przedstawiające dwóch żołnierzy strzegących labarum oraz przedstawienia cesarza dzierżącego labarum na medalach. W badaniach zastosowano metodę ikonologiczną, ponieważ  dokonano analizy ikonograficznej i sięgnięto do tekstów literackich. Jednakże zastosowano również semiotykę sztuk plastycznych, ponieważ użyto denotacji i konotacji oraz syntagmatu i paradygmatu. Głównym wynikiem badan było rozpoznanie  symbolu jako labarum, zredukowanego(brak płatu sztandaru) uzupełnionego o elementy symboliczne.   Jest to znak spersonalizowany, ponieważ uobecnia Zwycięzcę - Chrystusa Zmartwychwstałego. Przyczynia się to do zrozumienia i odczytania treści labarum, występującego w wielu dziełach sztuki wczesnochrześcijańskiej.