The missing turning point. Apologetic roots of the Nicene creed

W tekstach apologetów greckich II w. jest wyraźnie powiedziane, że Logos został zrodzony z Ojca, a Justyn i Tacjan na opisanie tego procesu używają zazwyczaj greckiego czasownika gennao (rodzić), nigdy zaś ktizo (stwarzać). Justyn Męczennik jest pierwszym autorem chrześcijańskim, który użył zwrotów „zrodzony z woli Ojca”, „według woli Ojca”, „z Ojca, Jego wolą i mocą”. W Dialogu z Żydem Tryfonem 128, 4 pośrednio potwierdza on, że Syn został zrodzony z substancji Ojca i używa po raz pierwszy w tekstach chrześcijańskich terminu “substancja Ojca” (oÙs…a), aby opisać naturę Boga. Precyzuje również, że to zrodzenie Syna z Ojca dokonało się nie przez odcięcie albo całkowite odd­zielenie się, ale przez uczestnictwo, podobnie jak nowy ogień zapala się od star­ego nie umniejszając jego natury. Ten Syn zrodzony z Ojca jest według Justyna numerycznie odrębny od Niego i różni się od Niego nie tylko imieniem, ale rzec­zywistym nowym istnieniem choć nadal uczestniczy w tej samej niepodzielnej substancji. Tak więc przynajmniej w tych dwóch punktach: Syn „został zrodzony z Ojca” i “został zrodzony z substancji Ojca” Credo Nicejskie nie jest żadnym teologicznym punktem zwrotnym, a potwierdza jedynie teologiczne idee wypra­cowane już przez Justyna i Tacjana w II wieku.