Instrumenty finansowe Unii Europejskiej jako źródło kapitału zewnętrznego w rolnictwie

In order to ensure adequate incomes and living standards for its workforce, modern agriculture must be efficient, competitive, sustainable, and resilient. Achieving this requires consistent, flexible, and affordable access to external financing. Financial instruments (FIs) available under Pillar II of the Common Agricultural Policy (CAP) ’s Rural Development Programmes (RDPs) represent one potential source of such funding. However, despite their advantages, the implementation of FIs in Poland and other EU member states remains highly challenging. A key obstacle is the crowding out of alternative external financing sources by national and EU subsidies. This paper explores how FIs can be positioned within both theoretical and practical frameworks of agricultural financing to reduce excessive dependence on subsidies. The primary research method is a modified literature review. The analysis finds that, while FIs – particularly concessional loans – can help mitigate various shocks, they are unlikely to replace subsidies entirely. Instead, they are expected to function as complementary tools. Ultimately, financial instruments should be viewed as an additional, rather than alternative, source of funding for agriculture in the EU, including Poland.

Nowoczesne, efektywne, konkurencyjne, zrównoważone i odporne na szoki rolnictwo, zapewniające równocześnie zatrudnionym w nim odpowiednie dochody i poziom życia, musi mieć stały, elastyczny i możliwie tani dostęp do kapitałów zewnętrznych. Instrumenty finansowe w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich z II filaru wspólnej polityki rolnej mogą być jego źródłem i/lub ułatwiać dostęp do tradycyjnych bankowych kredytów i pożyczek. Mimo wielu ich zalet w krajach Unii Europejskiej, w tym w Polsce, są one wdrażane z dużymi trudnościami. Wynika to z wielu powodów, wśród których ważny jest efekt wypychania przez subsydia krajowe i unijne innych źródeł kapitału zewnętrznego. Celem opracowania była próba odpowiedzi na pytanie, jak w teorii i polityce finansowania rolnictwa umiejscowić instrumenty finansowe, aby chociaż w części zmniejszyć jego dużą zależność od subsydiów. W artykule wykorzystano przede wszystkim zmodyfikowany przegląd literatury. Propozycja hybrydyzacji instrumentów finansowych oraz uporczywie utrzymujący się pogląd, że w rolnictwie unijnym, w tym w Polsce, wciąż występuje poważna luka finansowa, a kredyty preferencyjne i ułatwienia dostępu do nich są dobrymi narzędziami absorbowania różnych szoków, wskazują, że instrumenty finansowe będą tylko uzupełnieniem subsydiów. Instrumenty te generalnie trzeba widzieć jedynie jako komplementarne względem subsydiów źródło finansowania w rolnictwie Unii Europejskiej.