Zniekształcenia i błędy poznawcze a zachowania zakupowe konsumentów – wyniki analizy bibliometrycznej publikacji indeksowanych w bazach Scopus oraz Web of Science

The purpose of this article is to identify and review previous research devoted to the issue of cognitive distortions in consumer behavior. The dynamic development of information and communication technologies and information overload, as well as the growing importance of consumption in a virtual environment, have also changed the scale, specificity, and understanding of cognitive errors accompanying consumer behavior. Specifically, this problem relates to purchasing decisions in a virtual environment and information overload, which promotes increased susceptibility to manipulation by advertisers. The issues raised in the article have been studied primarily in management science, including marketing and psychology, particularly in the sub-disciplines of cognitive psychology and social psychology. The article presents the history of research on mental errors, points out the dominant topics in this field, and identifies current areas of interest for researchers. The analysis was based on an analysis of the Scopus and Web of Science database using the R package.

Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu i zidentyfikowanie dotychczasowych badań poświęconych problematyce zniekształceń poznawczych w zachowaniach konsumentów. Dynamiczny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także rosnące znaczenie konsumpcji w środowisku wirtualnym sprawiły, że zmieniły się skala, specyfika oraz sposób rozumienia błędów poznawczych towarzyszących zachowaniom konsumenckim. W szczególności problem ten dotyczy podejmowania decyzji zakupowych w środowisku wirtualnym oraz przeciążenia informacyjnego, które sprzyja zwiększeniu podatności na manipulację ze strony reklamodawców. Poruszona w artykule problematyka została zbadana przede wszystkim na gruncie nauk o zarządzaniu, w tym marketingu, ale także psychologii, w szczególności w subdyscyplinach psychologia poznawcza oraz psychologia społeczna. W niniejszym artykule przedstawiono historię badań nad błędami poznawczymi, wskazano tematy dominujące w tym obszarze, a także zidentyfikowano obecne obszary zainteresowań badaczy. W części empirycznej artykułu autorka przedstawiła wyniki analizy bibliometrycznej publikacji poświęconych tytułowej problematyce, indeksowanych w bazach Scopus oraz Web of Science. W świetle uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że wśród analizowanych pozycji literaturowych stosunkowo niewiele pochodziło z obszaru marketingu. Wśród najnowszych publikacji, mających istotny wkład w rozwój nauki (zidentyfikowany przez liczbę cytowań), dominują te poświęcone społecznej odpowiedzialności biznesu, a także psychologicznym uwarunkowaniom podejmowania decyzji.