Klasa dopowiedzeń na tle tzw. parataktemów

The starting point of the paper is a comparison of two classes of lexemes that are not entirely compatible, i.e., “reactives” (pol. “dopowiedzenia”, as defined by R. Laskowski) and “paratactemes” (as defined by J. Wajszczuk). The author attempts to sort out the internal diversity of the latter, which Wajszczuk saw primarily as encompassing two-position conjunctions and single-position particles. The specificity of “reactives”, consisting in their primary prosodic and syntactic independence, allows not only to distinguish them from other paratactemes, in particular particles that fit smoothly into the prosodic line of the utterance, but also draws attention to the handiness of the prosodic criterion in organising the internally diverse class of paratactemes. The article proposes preliminary criteria for such an ordering.

Porównanie dwóch tytułowych nie do końca kompatybilnych klas, tj. dopowiedzeń (w rozumieniu R. Laskowskiego) i tzw. parataktemów (w rozumieniu J. Wajszczuk) stanowi punkt wyjścia dla próby uporządkowania zróżnicowania wewnętrznego tych drugich, w których Wajszczuk widziała przede wszystkim dwupozycyjne spójniki i jednopozycyjne partykuły. Specyfika dopowiedzeń polegająca na prymarnej samodzielności wypowiedzeniowej nie tylko pozwala na odróżnienie ich od pozostałych parataktemów, w szczególności partykuł, które wpisują się płynnie w linię prozodyczną wypowiedzenia, lecz także zwraca uwagę na dogodność kryterium prozodycznego w porządkowaniu zróżnicowanej wewnętrzne klasy parataktemów. W artykule zaproponowane zostały wstępne kryteria takiego uporządkowania.