Między współpracą, grą o niezależność a świadomą opozycją. Polityka historyczna w relacjach rządowo-samorządowych – wybrane aspekty

The aim of this article is to analyse the role of the local historical policy in the context of government/self-government relations. Referring to Max Weber’s category of ideal types, it is assumed that three types of relations can be discerned in the relations between government and self-government in the context of the above-mentioned policy: cooperation, striving for independence on the part of self-government and conscious opposition. I have assumed that it has an integrative, legitimising, ideological promotional character. It can also be used as one of the factors limiting the omnipotence of the central government. Drawing conclusions is made more difficult by the fact of the diverse activities undertaken by self-governments and the dynamically changing interactions between central government and self-government. The analysis of legal acts, selected examples of the policy of remembrance pursued by local authorities and the journalism leads to the conclusion that local historical policies are carried out in cooperation with the state administration. Recently, however, the dispute over sites of remembrance has been used to emphasise the independence of the self-government. Conscious opposition exists at the ideological level and is connected to a different vision of the past presented by self-governments dominated by political parties opposed to the government.

Celem artykułu jest analiza roli lokalnej polityki historycznej w kontekście relacji rządowo-samorządowych. Odwołując się do kategorii typów idealnych Maxa Webera, przyjęto założenie, że w stosunkach między rządem a samorządem w kontekście wspomnianej polityki można dostrzec trzy typy relacji: współpracę, dążenie do niezależności ze strony samorządu oraz świadomą opozycję. Rozwiązanie problemu badawczego wymagało też określenia funkcji polityki historycznej na poziomie samorządu. Założyłem, że ma ona charakter integracyjny, legitymizacyjny, ideologiczny i promocyjny. Może być też wykorzystywana jako jeden z czynników ograniczających omnipotencję władzy centralnej. Sformułowanie konkluzji jest utrudnione przez fakt zróżnicowanych działań podejmowanych przez samorządy oraz dynamicznie zmieniające się interakcje między władzą centralną a samorządem. Analiza aktów prawnych, wybranych przykładów polityki pamięci prowadzonej przez władze lokalne oraz publicystyki prowadzi do wniosku, iż lokalne polityki historyczne prowadzone są we współpracy z administracją państwową. W ostatnim okresie wykorzystuje się jednak spór o miejsca pamięci do podkreślenia niezależności samorządu. Świadoma opozycja występuje na poziomie ideowym i związana jest z odmienną wizją przeszłości eksponowaną przez samorządy zdominowane przez opozycyjne wobec rządu partie polityczne.