Co-operatives traditions in Łomża had reached to the end of XIX c. This small town was a capital of provincial district in the Russian Empire, very oppressive against initiatives of Polish associations. Patterns of co – operative activity had met here the long lasting difficulties to adaptation. There were no co-operatives rules and decisions to allowed for registration depended of voluntary of authority in the capital of the state in Petersburg until 1905/1906. Łomża had developed very quickly in the end of XIX c. as a small industrial, craftsmen and trade centre. The town became a financial center for the nearest region. Early co – operative initiatives had appeared here in 80. XIX. in area of credit and saving chaises associated entrepreneurs, craftsmen, shopkeeper. This chaise self – helped, established in 1884 was open for everybody, which had been occupied in mentioned activity. It was very useful, win a success, in 1909 it associated 1581 members. This chaise a part of surplus had given for support poor people, the organization of fire-fighters, schools and hospitals This initiative of an economic association was later more than 20 years to compare the western part of Polish lands under German power. Local social groups of middle class, intellectuals as well craftsmen and shopkeepers were interested in developing such organizations. The local newspaper “Wspólna Praca” (Common Work) supported proves and propagated co-operative patterns of activity. Consumer co-operatives also appeared in Łomża late, in 90. XIX. The first such co-ops were registered in 1897 as open society, it had survived and also win a success. The success lead to the similar initiatives Better condition for establishing the Polish societies appeared during the revolution 1905-1907. The registration was decided on governor level. Many new co-ops appeared in this time. Three new consumer co-ops were established in Łomża. One of them, created in 1906, had provided the bakery, the biggest in the town. It decided about lower price for brad. The new impulse for developing of co-ops gave the Co-operators Society, which units was established in Łomża in 1907 in the seat of newspaper “Common Work”. Consumer co-ops survived in Łomża time of the I world war supporting habitants of the town, not only members, in food strictly limited by German occupants. Co-ops also helped war’s refuges. In the independent Poland in the middle wars time, co-operative movement had good conditions of developing and Łomża became the co-operative centre in the region, mainly consumers, credits and agricultural trade. Local consumer co-operatives entered into countrywide alliance and there were the seat of regional unit of the Consumer Co-operatives Alliance “Społem” (Together) here. It invested in real estate, built the railway to the own wholesale, which applied different co-ops from this region in small towns and villages. Łomża was also the financial center with The Stefczyk’s Chaises giving the cheep credit for local society. After the second world war co-operatives existed in Poland as an important part of national, central planed economy, so called “socialized social economy”. It meant the big quantitative development and appearance of new branches of co-ops as workers’ labour, disables persons, craftsmen, self-help peasants, housing. Co-ops had possibility to provide the large social and cultural activity addressed to different groups of society: employees and their families, women, youth, disabled persons. Łomża became the seat of provincial units of countrywide alliances of different type of co-ops.
Tradycje spółdzielcze Łomży sięgają schyłku XIX w., gdy to gubernialne miasto, leżące blisko granicy Cesarstwa Rosyjskiego i Niemieckiego, przeżywało okres rozwoju gospodarczego, pojawiania się nowych inicjatyw w przemyśle, rzemiośle i handlu oraz napływu ludności i szybkiego rozwoju przestrzennego miasta. Łomża stawała się centrum finansowym dla okolicy, powstawały tu instytucje drobnego kredytu i placówki oszczędnościowo – pożyczkowe o różnym charakterze i klienteli. W 1883 r. powstała kasa Pożyczkowa Przemysłowców Łomżyńskich, a w 1897 r. rozpoczęto organizację pierwszej spółdzielni spożywców. Większy rozwój inicjatyw spółdzielczych był możliwy dopiero podczas rewolucji 1905 r., zwłaszcza gdy w 1907 r. powstał w mieście oddział Towarzystwa Kooperatystów. Wielki rozwój spółdzielczości w Łomży nastąpił w okresie międzywojennym. Miał tu siedzibę oddział terenowy Związku Spółdzielni Spożywców „Społem”, który obsługiwał także spółdzielnie z okolicznych powiatów. Działała tu także Kasa Stelczyka i Centralna Spółdzielnia Mleczarska „Zdrowie”. Po II wojnie światowej oddział Związku „Społem” został otwarty ponownie w 1945 r., jednak w 1950 r. nastąpiła jego likwidacja w związku z reorganizacją polskiej spółdzielczości i powstaniem sieci GS „Samopomoc Chłopska”. W 1958 r. powstała Łomżyńska Spółdzielnia Mieszkaniowa, która umożliwiła poprawę warunków bytowych ponad 30 tys. mieszkańców miasta. W Łomży istniały powiatowe (a od 1975 r. wojewódzkie) związki spółdzielni różnych branż Większy rozwój spółdzielczości obserwowany był w okresie wojewódzkim miasta, załamany jednak likwidacją systemy socjalistycznej struktury spółdzielczości na początku transformacji ustrojowej. Łomżyńskie spółdzielnie, chociaż poniosły dotkliwe straty, zdołały przystosować się do warunków wolnorynkowych.
