The judge as a promoter of peace

Głównym celem tekstu jest zwrócenie uwagi na specyficzną rolę „promotora pokoju”, jaką może współcześnie pełnić nie tylko prawnik świadczący pomoc prawną na rzecz klienta, ale również sędzia. Realizując wyznaczone zadanie, w toku teoretycznoprawnych rozważań zostanie w pierwszej kolejności przedstawiona różnica pomiędzy sądowym rozstrzyganiem sporów a ich rozwiązywaniem, w tym opartym na praktyce peacemaking, promującej pokojowe relacje interpersonalne i pozytywną przemianę osobową stron sporów, w ramach dążenia do ustanowienia między nimi stanu, określanego jako positive peace. Następnie, w ramach analizy dogmatycznoprawnej, zidentyfikowane zostaną aktualnie obowiązujące, wybrane regulacje prawne, które dają możliwość wdrażania z inicjatywy lub przy pomocy sędziego polubownych sposobów rozwiązywania sporów prawnych zawisłych przed polskim sądem cywilnym. W ostatniej części tekstu, dla dopełnienia krajowej cywilnoprawnej perspektywy, wskazane zostaną istotne modelowe założenia i cele szczególnego typu sądów tzw. Problem-Solving Courts (rozwijającego się zwłaszcza w USA), dającego sprawcy przestępstwa, uczestniczącego w konwencjonalnym postępowaniu sądowym, dodatkowo również szanse na podjęcie skutecznej walki z przyczynami popadania w konflikty z prawem i członkami społeczności w oparciu o koordynowany przez sędziego i wdrożony przez interdyscyplinarny zespół ekspertów, dedykowany dla danej jednostki tzw. problem-solving program. Rozważania prowadzą do wniosku, że katalog rozwiązań legislacyjnych dotyczących różnorodnych pojednawczych metod opanowywania sporów prawnych stopniowo coraz bardziej poszerza się, stwarzając realną szansę na ich optymalny dobór i aplikowanie, w tym z inicjatywy lub przy aktywnym udziale sędziego, promującego przywracanie pokojowych relacji społecznych.

The principal aim of this text is to draw attention to the singular role of a “promoter of peace”, which may be fulfilled nowadays both by a lawyer who provides legal assistance to a client and a judge. Discussing the matter from the standpoint of legal theory, the study will thus first examine the difference between judicial adjudication of disputes and their resolution, including methods based on the practice of peacemaking, which promotes peaceful interpersonal relations and positive personal transformation of the parties to disputes to establish between them a state known as positive peace. Subsequently, a dogmatic-legal analysis will seek to identify selected applicable regulations which offer the possibility of implementing, on the initiative or with the assistance of a judge, amicable modes of resolving legal disputes pending before a Polish civil court. In the final part of the study, the domestic normative perspective in the field of civil law will be supplemented with major model assumptions and objectives of a special type of court, a so-called Problem-Solving Court (developing especially in the USA), where the perpetrator of an offence who is subject to conventional court proceedings, is given an additional opportunity to effectively counter the causes of lawbreaking and conflicts with members of the community (e.g., ones stemming from drug or alcohol addiction abuse or mental disorders), based on the so-called problem-solving program tailored to the individual, which is coordinated by the judge and implemented by an interdisciplinary team of experts. These deliberations lead to the conclusion that the catalogue of legislative solutions in this respect is gradually expanding, creating a real opportunity to choose and apply various conciliatory methods of managing legal disputes, also on the initiative or with the active participation of the judge, who promotes the restoration of peaceful social relations.