The professor, the political activist, and the professional on the tightropes of culture wars: Stanley Fishs Versions of academic freedom

Today, academic freedom is increasingly contested amid intensifying culture wars and political polarisation, both within and beyond university walls. Traditional liberal and critical defences of academic freedom-grounded in universal rights, public good, or transformative critique – appear conceptually fragile and normatively overstretched. This paper reconstructs and critically evaluates Stanley Fish’s deflationary and professionalist conception of academic freedom, as developed in Versions of Academic Freedom. Drawing on Fish’s neopragmatist and anti-foundationalist framework, the paper argues that academic freedom cannot be defended by appealing to abstract ideals or external social functions, but only by reference to the immanent logic of disciplinary practice. Fish’s model posits that academic freedom is the limited freedom to perform professional tasks – teaching and research – according to internal standards of scholarly rigour, not a licence for personal expression or political activism. While his approach offers a coherent and context-sensitive alternative to foundationalist accounts, the paper argues that it is insufficient to address the ethical and political challenges of contemporary academia. The paper proposes that defending academic freedom today requires both Fish’s realism about professional constraints and a critical awareness of the political forces shaping knowledge production – an uncomfortable balancing act on the tightrope of post-foundational thought.

Wolność akademicka jest dziś coraz bardziej kwestionowana w obliczu nasilających się wojen kulturowych i polaryzacji politycznej w murach uniwersyteckich i poza nimi. Tradycyjna liberalna i krytyczna obrona wolności akademickiej – oparta na uniwersalnych prawach, dobru publicznym lub krytyce transformacyjnej – wydaje się koncepcyjnie krucha i normatywnie naciągana. Niniejszy artykuł rekonstruuje i krytycznie ocenia deflacyjną i profesjonalistyczną koncepcję wolności akademickiej Stanley’a Fish’a. Opierając się na neopragmatystycznych i antyfundacjonalistycznych ramach S. Fish’a, artykuł argumentuje, że wolności akademickiej nie można bronić odwołując się do abstrakcyjnych ideałów lub zewnętrznych funkcji społecznych, ale jedynie poprzez odniesienie do immanentnej logiki praktyki dyscyplinarnej. Model S. Fisha zakłada, że wolność akademicka jest ograniczoną wolnością do wykonywania zadań zawodowych – nauczania i badań – zgodnie z wewnętrznymi standardami rygoru naukowego, a nie licencją na osobistą ekspresję lub aktywizm polityczny. Chociaż jego podejście oferuje spójną i wrażliwą na kontekst alternatywę dla stanowisk fundamentalistycznych, artykuł argumentuje, że pozostaje ono niewystarczające, aby sprostać etycznym i politycznym wyzwaniom współczesnego środowiska akademickiego. W artykule zaproponowano, że obrona wolności akademickiej wymaga dziś zarówno realizmu S. Fisha w odniesieniu do ograniczeń zawodowych, jak i krytycznej świadomości sił politycznych kształtujących produkcję wiedzy – co jest niewygodnym balansowaniem na cienkiej linie myśli postfundamentalistycznej.