Konstytutywny i konwencjonalny charakter dyrektyw wykładni prawa

The article’s purpose is to demonstrate that the directives of legal interpretation are constitutive and conventional. The directives of legal interpretation are constitutive because they confer the status of legal interpretive practice on social practice. The directives of legal interpretation are conventional because they are arbitrary in the sense given to them by A. Marmor. The directives of legal interpretation constitute not only the legal interpretive practice, but also the values of this practice. Among these values, I include innovative thinking, reasoning by analogy, intellectual challenges. If constitutive conventions are responsive, i.e., if they respond to various human needs and values, then at the core of legal interpretive practice there are values that are momentous for those who participate in these practices. Two types of values are distinguished: values in a strong sense and in a weak sense. Values in the strong sense are values whose realization is acontextual, i.e., independent of any context of a given legal interpretive practice. I include certainty and uniformity of understanding of legal texts in this category of values. On the other hand, values in the weak sense are contextual values, i.e., ones that depend on the goals that legal interpretive practice is supposed to fulfil. Examples of contextual values are adaptability and stability of law. I considered that there is a special relationship between values in both the strong and weak senses and the directives of legal interpretation. Based on mutual expectations, members of a given community assume that a particular directive of legal interpretation best realizes an important value of legal interpretation. The correctness of the above relationship largely depends on previous legal interpretive practice.

Celem artykułu jest wykazanie, że dyrektywy wykładni prawa mają charakter konstytutywny oraz konwencjonalny. Dyrektywy wykładni prawa mają charakter konstytutywny bowiem nadają praktyce społecznej status prawniczej praktyki interpretacyjnej. Dyrektywy wykładni prawa mają charakter konwencjonalny bowiem są arbitralne w sensie nadanym im przez A. Marmora. Dyrektywy wykładni prawa nie tylko konstytuują prawniczą praktykę interpretacyjną, ale również wartości tejże praktyki. Do nich zaliczam: innowacyjność myślenia, analogiczność rozumowania, wyzwania intelektualne. Jeżeli uznać, że konstytutywne konwencje są responsywne, tj. odpowiadają na różne ludzkie potrzeby i wartości, to u podstaw prawniczej praktyki interpretacyjnej stoją wartości, które są doniosłe dla osób uczestniczących w tych praktykach. Wyróżniono dwa rodzaje wartości: w sensie mocnym i słabym. Wartości w sensie mocnym to wartości, których realizacja jest akontekstowa tj. niezależna od jakiegokolwiek kontekstu danej prawniczej praktyki interpretacyjnej. Do tej kategorii wartości zaliczam pewność i jednolitość rozumienia tekstów prawnych. Z kolei wartości w sensie słabym to wartości kontekstowe tj. zależne od celów, jakie prawnicza praktyka interpretacyjna ma wypełnić. Przykładem wartości kontekstowych są adaptacyjność i statyczność prawa. Uznałem, że istnieje szczególna relacja między wartościami w sensie mocnym jak i słabym a dyrektywami wykładni prawa. W oparciu o wzajemne oczekiwania członkowie danej wspólnoty przyjmują, że konkretna dyrektywa wykładni prawa realizuje w najlepszy sposób istotną wartość wykładni prawa. Poprawność powyższej zależności w dużym stopniu zależy od wcześniejszej prawniczej praktyki interpretacyjnej.