Scena zarazy czy obraz miłosierdzia Tobiasza? Z badań ikonograficznych nad twórczością Alexandre’a Ubeleskiego

The study of form, genre and iconography has made it possible to identify the hitherto obscure subject of Alexandre Ubeleski’s drawing showing a dramatic scene with figures lying on the ground. The plague theme, previously applied in its context, was ruled out and the biblical theme of Tobias’s act of burying the slain has been confirmed. The discovery of the model for the drawing: an engraving by Sébastien Bourdon, permitted to date Ubeleski’s sketch to around 1683 and to recognise the content motifs of the image by setting it in the historical context of 17th-century art. In drawing the sketch, Ubeleski emphasised the emotions of the figures, whose gestures and facial expressions have been interpreted based on the models of Charles Le Brun and John Bulwer. The draughtsman’s emphasis on the close relationship between the old man and the youngster made it possible to interpret the scene as a joint action between the two Tobiases, father and son. This depiction of the young Tobias, which is unique in the iconography of this subject, opens up a space for reflection on an attempt to interpret the content of this fascinating drawing.

Badania formalno-genetyczne i ikonograficzne pozwoliły wskazać dotychczas niejasny temat rysunku Alexandre’a Ubeleskiego prezentującego dramatyczną scenę z leżącymi na ziemi postaciami. Wykluczono funkcjonujący wcześniej temat zarazy, potwierdzając biblijny temat aktu grzebania zabitych przez Tobiasza. Dzięki odkryciu wzoru do rysunku – ryciny Sébastiena Bourdona – zaproponowano datowanie szkicu Ubeleskiego na ok. 1683 r. oraz rozpoznano motywy treściowe przedstawienia, osadzając rysunek w historycznym kontekście sztuki XVII w. Ubeleski, szkicując kompozycję, zaakcentował emocje postaci, których gesty i mimikę odczytano na podstawie wzorców Charlesa Le Bruna i Johna Bulwera. Podkreślanie przez rysownika bliskiego związku łączącego starca i młodzieńca pozwoliło zinterpretować scenę jako wspólne działanie dwóch Tobiaszów – ojca i syna. To wyjątkowe na tle ikonografii tego tematu ukazanie młodego Tobiasza otwiera pole do namysłu nad próbą interpretacji treści tego fascynującego rysunku.