Pochwała nieprzygotowania

The intention of this sketch is an auteur proposal of resolving a question about the unrealized project of enlightenment contained in Immanuel Kant’s essay Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? (Answer to the Question: What is Enlightenment?). The article is a commentary on an essay by Agata Bielik-Robson dealing with the same topic; it also draws inspiration from the works of Jan Masschelein and the New Testament. In the opinion of the author the source of the failure of emancipation ideals is the education system, whose essence consists of preparing new generations for future life based on values obligatory in the past – together with a simultaneous disregard of the pupils’ and students’ present-day life. Meanwhile, readiness for a relation with the here and now topicality – time free from the ideals of the past and replete with current attention – is more important than such comprehended preparations. The closing part of the text also consists of inspirations, borrowed in particular from Christianity, for thinking about humanity as an unfinished project of development, which certainly does not consist of achieving in one’s life a once assigned standard of homo sapiens.

Celem szkicu jest autorska propozycja odpowiedzi na pytanie o niezrealizowany projekt oświecenia zawarty w eseju Immanuela Kanta Odpowiedź na pytanie: czym jest oświecenie?. Artykuł jest komentarzem do eseju Agaty Bielik-Robson na ten sam temat, czerpiąc inspiracje także z prac Jana Masscheleina oraz Nowego Testamentu. Źródłem niepowodzenia emancypacyjnych ideałów jest według autora system oświaty, którego istotą jest przygotowywanie młodych pokoleń do życia w przyszłości na podstawie wartości obowiązujących w przeszłości – a przy jednoczesnym lekceważeniu teraźniejszego życia uczniów i studentów. Tymczasem od tak rozumianych przygotowań ważniejsza jest gotowość na relację z aktualnością tu i teraz – czas wolny od ideałów przeszłości, wypełniony bieżącą uwagą. W zakończeniu tekstu pojawiają się też, wzięte zwłaszcza z chrześcijaństwa, inspiracje do myślenia o człowieczeństwie jako nieskończonym projekcie rozwoju, który z pewnością nie polega na tym, by dorastać w swym życiu do raz wyznaczonego standardu homo sapiens.