Teatr i polityka – teoria i praktyka

This article offers a critical discussion of Piotr Dobrowolski’s book Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej [Theater and Politics: Political Discourses in Polish Contemporary Drama] (Poznań 2019), which presents “texts for the theater” and their selected stage productions in Poland between 1989 and 2018. Dobrowolski proposes a synthesis, conceptually based on critical theory and substantively on distinguishing selected discourses specific to the theater of that time. He calls these discursive units the “drama” of the Other, history, woman, reproduction, and the liberal economy. The book provokes polemical interrogations concerning the fruitfulness of such thinking about politicality; for if this line of thought is to cover all references to the discourse of the age, the question about the possibility of theater’s political impact loses its contours. The arbitrariness of the author’s choices, in turn, undermines the certainty of the critical synthesis, understood as an approach that offers a holistic perspective yet at the same time takes into account the limitations inherent in synthesising procedures. An important context for the reviewer’s analysis (as well as for the monograph itself) is provided by Paweł Mościcki’s Polityka teatru [The Politics of Theater], Dariusz Kosiński’s Teatra Polskie [Performing Poland], and, above all, Joanna Krakowska’s Demokracja. Przedstawienia [Democracy. Performances].

Artykuł jest krytycznym omówieniem książki Piotra Dobrowolskiego Teatr i polityka. Dyskursy polityczne w polskiej dramaturgii współczesnej (Poznań 2019). Autor przedstawia w niej „teksty dla teatru” oraz ich wybrane realizacje sceniczne w Polsce lat 1989–2018. Proponuje syntezę pojęciowo opartą na teorii krytycznej, a przedmiotowo na wyróżnieniu wybranych dyskursów właściwych dla teatru tego czasu – nazywa te całości dyskursywne „dramatem” Innego, historii, kobiety, reprodukcji i gospodarki liberalnej. Książka Dobrowolskiego prowokuje do polemicznych pytań o owocność takiej formy myślenia o polityczności – skoro bowiem ma ono obejmować wszystkie odniesienia do dyskursu epoki, to pytanie o możliwość politycznego oddziaływania teatru się rozmywa. Z kolei arbitralność autorskich wyborów sprawia, że niepewny staje się także status krytycznej syntezy, rozumianej jako ujęcie oferujące perspektywę całościową, ale zarazem uwzględniającą ograniczenia wpisane w syntetyzujące procedury. Istotny kontekst dla analizy (jak i dla samej monografii) stanowią książki: Polityka teatru Pawła Mościckiego, Teatra polskie Dariusza Kosińskiego, a przede wszystkim Demokracja. Przedstawienia Joanny Krakowskiej.