Wspólny korzeń rozumu i szaleństwa: zapoznany świat perwersji

The article develops, in a speculative manner, certain themes in the discussion between Derrida and Foucault (initiated by the lecture Cogito and the History of Madness), mainly those concerning the original unity of Reason and the madness-affected Unreason. According to the author, Derrida borrowed the structural patterns of this unity from the German philosophy, especially Kant, Hegel, and Heidegger. A comparison between these patterns and the psychoanalytic model of perversion enables us to discriminate effectively between the full rationality of the “higher” Reason and the vulgar Understanding, which is entangled in the knowledge-power relationship. Rationality is usually, also by Foucault, reduced to this Understanding and this reduction is not harmless for the cognitive and moral development of individuals and the civilization.

Artykuł spekulatywnie rozwija niektóre wątki sporu Derridy z Foucaultem, zapoczątkowanego odczytem Cogito i historia szaleństwa, zwłaszcza te dotyczące źródłowej jedności rozumu i dotkniętego obłędem nie-rozumu – figury, której strukturalne wzorce Derrida zaczerpnął z filozofii niemieckiej, przede wszystkim Kanta, Hegla i Heideggera. Zestawienie ich z psychoanalitycznym modelem perwersji pozwala praktycznie odróżnić pełną racjonalność rozumu „wyższego” od pospolitego rozsądku skażonego relacją wiedzy z władzą, do którego rozumność jest zwykle – także przez Foucaulta – redukowana, ze szkodą jednak dla poznawczego i moralnego rozwoju jednostek i cywilizacji.