Zieleń w rękach mieszkańców – miejsce zieleni w budżetach obywatelskich Katowic w latach 2016–2021

The participatory budgeting (PB) as a tool for engaging residents in co-decision making about the city is gaining increasing popularity. The first PB in Poland was organized in 2011 in Sopot, while in Katowice, this mechanism has been utilized since 2014. From 2016 to 2021, the city allocated over 117 million PLN for the implementation of winning projects. The broadly understood greenery theme holds a relatively significant place among the projects selected in the PB. This is due to the fact that green areas play a crucial role in the lives of city residents, serving as places for recreation and social gatherings. They also fulfill various ecological functions, such as providing a habitat for plants and animals, acting as a barrier to noise, and mitigating air pollution. Among the 13 thematic categories identified based on the analysis of proposals submitted by residents for projects in the Katowice PB, greenery ranked sixth in popularity among tasks selected for implementation. From 2016 to 2021, in about one-tenth of the winning projects, their authors included green-related activities as at least one of the goals. The position of greenery in Katowice’s PB has solidified over the years, and the percentage of selected projects related to this theme has not undergone significant changes. However, according to the PB voting results, actions related to, for example, road infrastructure, transportation, safety, or institutions providing basic services in the city still seem more important to residents than green areas. Furthermore, within the PB, more innovative forms of greenery in the city are rarely proposed and implemented.

Budżet obywatelski (BO) jako narzędzie angażowania mieszkańców we współdecydowanie o mieście zdobywa coraz większą popularność. Pierwszy BO w Polsce został zorganizowany w 2011 r. w Sopocie, natomiast w Katowicach mechanizm ten wykorzystywany jest od 2014 r. W latach 2016–2021 na realizację zwycięskich zadań miasto przeznaczyło ponad 117 mln zł. Szeroko rozumiana tematyka zieleni zajmuje relatywnie istotne miejsce wśród projektów wybieranych w BO. Wynika to z faktu, iż tereny zieleni odgrywają istotną rolę w życiu mieszkańców miast, będąc miejscem rekreacji i spotkań. Pełnią także szereg funkcji ekologicznych, m.in. jako środowisko życia roślin i zwierząt czy też bariera dla hałasu oraz zanieczyszczeń powietrza. Spośród 13 kategorii tematycznych wyodrębnionych na podstawie analizy wniosków ze zgłaszanymi przez mieszkańców propozycjami projektów do BO w Katowicach zieleń znalazła się na szóstym miejscu pod względem popularności wśród zadań wybranych do realizacji. W latach 2016–2021 w około jednej dziesiątej zwycięskich projektów ich autorzy, jako przynajmniej jeden z celów, uwzględnili działania związane z zielenią. Miejsce zieleni w katowickich BO na przestrzeni lat ugruntowało się, a odsetek wybranych w drodze głosowania projektów dotyczących tej tematyki nie ulegał znacznym zmianom. Jednak, zgodnie z wynikami głosowań w BO, dla mieszkańców wciąż istotniejsze od terenów zielonych wydają się działania związane z m.in. infrastrukturą drogową, komunikacją, bezpieczeństwem czy instytucjami świadczącymi podstawowe usługi w mieście. Co więcej, w ramach BO bardzo rzadko proponuje się i implementuje bardziej innowacyjne formy zieleni w mieście.