Typy rynkowe regionów turystycznych polski i ich dynamika w okresie niepewności postpandemijnej

The aim of the article is to determine the structural and spatial characteristics of the development of the tourism sector in Poland, its economic importance and trends in shaping the spatial structure at the macro-regional level. The main issues are focused on analysing the level of development of tourist functions at the level of Polish voivodeships (NUTS-2 regions) and shaping their market types in the period of evaluation development and changes in the crisis period caused by the COVID-19 pandemic. The basic research assumptions include the analysis of the processes of shaping tourism in the macro-regional system at the level of the national market of 16 voivodeships in the pre-pandemic period (2013–2019) and in the conditions of the pandemic crisis (2020–2022). To assess the level of spatial concentration of tourism development elements in the macro-regional system, the Herfindahl-Hirschman index and the discrete index were used, and when assessing the level of effectiveness of using the tourism potential of regions, a coefficient of the value of the obtained tourist services was developed in relation to the capacity of the accommodation base and the number of employees in the tourist service sections region. Based on methodological approaches to the concept of spatial and functional analysis and considering the types of market regions in the country, an assessment of their tourist functions’ rank levels is presented. This evaluation takes into account the characteristics and features of the development processes within the tourist space. The conducted analysis justifies the definition of the spatial organization of the tourism economy and the recreational development of geographical space as a dynamic process of shaping the internal spatial structures of the tourism sector, the development of its main elements and factors along with a set of external dependencies and links between the functional types of regions of various ranks and the entire socio-economic complex.

Celem artykułu jest ustalenie strukturalnych i przestrzennych cech rozwoju sektora turystycznego w Polsce, jego znaczenia gospodarczego oraz tendencji kształtowania się struktury przestrzennej na poziomie makroregionalnym. Główne zagadnienia są ukierunkowane na analizę poziomu rozwoju funkcji turystycznych na szczeblu województw Polski (regionów NUTS-2) oraz kształtowania ich typów rynkowych w okresie ewolucyjnego rozwoju i zmian w okresie kryzysowym, wywołanym pandemią wirusa COVID-19. Podstawowe założenia badawcze obejmują analizę procesów kształtowania się ruchu turystycznego w układzie makroregionalnym na szczeblu rynku ogólnokrajowego 16 województw w okresie przedpandemijnym (2013–2019) oraz w warunkach kryzysu pandemijnego (2020–2022). Dla oceny poziomu koncentracji przestrzennej elementów zagospodarowania turystycznego w układzie makroregionalnym zastosowano indeks Herfindahla-Hirschmana oraz wskaźnik dyskretny. Przy ocenie poziomu efektywności wykorzystania potencjału turystycznego regionów opracowano współczynnik wielkości wartości uzyskanych usług turystycznych w stosunku do posiadanej pojemności bazy noclegowej i liczby zatrudnionych w sekcjach obsługi turystycznej regionu. Na podstawie metodologicznych ujęć koncepcji analizy przestrzenno- funkcjonalnej, z uwzględnieniem typów rynkowych regionów kraju, przedstawiono ocenę poziomu rangi ich funkcji turystycznych z uwzględnieniem cech zagospodarowania i procesów rozwoju przestrzeni turystycznej. Przeprowadzona analiza uzasadnia określenie przestrzennej organizacji gospodarki turystycznej i zagospodarowania rekreacyjnego przestrzeni geograficznej jako dynamicznego procesu kształtowania się wewnętrznych struktur przestrzennych sektora turystycznego, rozwoju jego głównych elementów i czynników wraz z zespołem zewnętrznych zależności i powiązań między typami funkcjonalnymi regionów różnej rangi a całym kompleksem społeczno-gospodarczym.