Wpływ czynników antropogenicznych na zachmurzenie (na przykładzie Krakowa)

The study compares selected characteristics of cloud cover occurring over the centre of Kraków (urban station – Botanical Garden) and in rural areas (Kraków-Balice station) to demonstrate the impact of anthropogenic factors on cloud cover. Additionally, this aim was achieved by analysing the occurrence of specific clouds related to human activity (homogenitus), which form over the chimneys of power plants and industrial facilities or are associated with air traffic. Nephological data from two weather stations were used: one located in the Botanical Garden, belonging to the Department of Climatology, Institute of Geography and Spatial Management of the Jagiellonian University (IGiGP UJ), and the other situated at the Kraków Airport in Balice, belonging to the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute (IMGW-PIB). The results indicate diverse interactions between the city and cloud cover. On one hand, there is less cloud cover compared to rural areas, especially during the cooler half of the year. On the other hand, during the summer months around midday, urbanized areas exhibit greater cloud cover, particularly from convective clouds. The analysis of specific clouds forming near industrial plants and combined heat and power plants indicates a lowering of cloud bases and an increase in cloudiness due to human activity. Moreover, the location of the airport near the city and the intensity of air traffic are related to the increasingly observed contrails, which under favourable conditions transform into special clouds.

W pracy dokonano porównania wybranych charakterystyk zachmurzenia występującego nad centrum Krakowa (stacja miejska – Ogród Botaniczny) i w terenie pozamiejskim (stacja Kraków-Balice) w celu wykazania wpływu czynników antropogenicznych na zachmurzenie. Dodatkowo cel ten realizowano, analizując występowanie chmur szczególnych związanych z działalnością człowieka (homogenitus), które tworzą się nad kominami elektrowni i zakładów przemysłowych lub związane są z ruchem lotniczym. Wykorzystano dane nefologiczne ze stacji naukowej Zakładu Klimatologii IGiGP UJ w Ogrodzie Botanicznym i ze stacji Lotniskowego Biura Meteorologicznego IMGW-PIB w Krakowie-Balicach. Wyniki badań wskazują na różnorodne oddziaływanie miasta na zachmurzenie. Z jednej strony obserwuje się mniejsze pokrycie nieba chmurami w porównaniu z terenami pozamiejskimi, szczególnie w chłodnej połowie roku. Z drugiej strony w okresie letnim w godzinach okołopołudniowych obszary zurbanizowane odznaczają się większym zachmurzeniem, szczególnie przez chmury konwekcyjne. Analiza chmur szczególnych tworzących się w pobliżu zakładów przemysłowych i elektrociepłowni wskazuje na obniżanie podstawy chmur oraz wzrost zachmurzenia w wyniku działalności człowieka, natomiast położenie lotniska w pobliżu miasta oraz natężenie ruchu lotniczego mają związek z coraz częściej obserwowanymi smugami kondensacyjnymi, które w sprzyjających warunkach przekształcają się w chmury szczególne.