„Ja”, „my”, „oni” – gramatyka opowieści o sobie. Rozważania w czasie pandemii

With the use of journals by Samuel Pepys written during the 17th-century plague epidemic in London, we discuss the issue of weak and strong evaluation discourses which create the subjectivity of an individual in its relation to a group. Our fundamental goal is therefore to discover the conditions indispensable for the emergence of a “person” whose life retains the ability to refer to “strong” moral concepts, which is necessarily connected with a phase of critical approach to hegemonic discourses. In our analysis of the text by Pypus, we postulate the emergence of a “we” phase which allows for critical reflection and temporarily frees a “person” from petrifying discourses imposed by the social “they.” This makes it possible for the “person” to come into existence and critically approach the “understanding of everyday estimations”; this takes place by referring to the strong value of opposition against “cruelty,” but this reference is fleeting and does not endure in further questioning.

Wykorzystując zapis dziennikowy Samuela Pepysa z czasów zarazy panującej w Londynie w połowie XVII wieku, zadajemy pytanie o słabo i mocno wartościujące dyskursy tworzące podmiotowość jednostki w relacji do grupy. W istocie pytamy więc o warunki zaistnienia „osoby”, której życie zachowuje możliwość odwoływania się do „mocnych” pojęć moralnych, co wiąże się z konieczną fazą krytyczną wobec dyskursów hegemonicznych. Podczas analizy tekstu Pepysa postulujemy pojawienie się fazy „my”, umożliwiającej krytyczną refleksję i ocalającej nietrwale „osobę”, wydobywając ją spod petryfikujących dyskursów narzuconych przez społeczne „oni”. Pozwala to „osobie” zaistnieć, odnieść się krytycznie do „wszechrozumienia powszedniego mniemania”; dzieje się to za sprawą odwołania do silnej wartości, jaką jest sprzeciw wobec „okrucieństwa”, ale odwołanie to nie utrzymuje się długo i nie kontynuuje się w dalszych pytaniach.