Po wojnie. Pedagogiczne ideały w wybranych artykułach z lat 1945–1949

The article offers an analysis of selected passages taken from the Polish press, which were published after the end of World War II, in extremely difficult conditions. The analysis is based on excerpts from “Praca Szkolna” (“School Work”) and “Życie Szkoły” (“School Life”) as well as other periodicals issued at that time. The articles in question, which dissused the issue of educational ideals, referred to prewar projects. They were grounded in clear axiology and the philosophy of man, and they found reflection in specific programme proposals. Education was to address chiefly “the repair of war damage”. Under the influence of the political tendencies which contributed to “the new Polish reality”, the wording of the articles was changing. Socialist ideology with its newspeak gradually supplanted all traces of the debate on values in pedagogy.

Artykuł analizuje wybrane wątki z polskich czasopism, wydawanych po zakończeniu wojny, w bardzo trudnych warunkach. Podstawę analiz stanowią teksty zamieszczone w „Pracy Szkolnej”, w „Życiu Szkoły” oraz innych periodykach z tego okresu. Treści, dotyczące ideałów wychowawczych, nawiązywały do projektów przedwojennych. Były one oparte na wyrazistej aksjologii oraz filozofii człowieka i znajdowały wyraz w konkretnych propozycjach programowych. Wychowanie dotyczyć miało przede wszystkim „likwidacji skutków wojny”. Pod wpływem tendencji politycznych, które współtworzyły ówczesną „nową polską rzeczywistość”, zmieniał się język tych artykułów. Socjalistyczna ideologia i towarzysząca jej nowomowa stopniowo wypierały wszelkie ślady dyskusji nad wartościami w pedagogice.