Powstanie i działalność wychowawcza Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na przełomie XIX i XX wieku w Galicji

Summary: The article presents the development of the “Sokół” Gymnastic Society which was established in 1867 in Lviv. The new idea, within several years, has covered the Galicia region, penetrating also into the remaining partitions. The Society’s activity was also developing during the interwar period. An important factor influencing the Sokół movement increase in popularity was “Sokół” Gymnastics Guide published since 1881. It enabled, among others, promoting gymnastics and key organizational slogans. It also functioned as a link between Lviv and numerous branches, the so-called ‘nests’. Latin motto “Mens sana in corpore sano” – “A sound mind in a sound body” has become the leitmotif of the organisation. The Society played a significant role in promoting gymnastics and many sports disciplines. The ‘nests’ also became educational and cultural centers. Through promotion of physical culture, patriotic content was brought up and passed on to future generations.

W artykule przedstawiono rozwój Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” powstałego w 1867 roku we Lwowie. Swym zasięgiem nowa idea w ciągu kilkunastu lat objęła obszar Galicji, przenikając również do pozostałych zaborów. Działalność Towarzystwa rozwijała się także w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Istotny wpływ na wzrost popularności ruchu sokolego miało wydawane od 1881 roku czasopismo „Przewodnik Gimnastyczny «Sokół»”. Umożliwiało ono m.in. propagowanie gimnastyki oraz najważniejszych haseł organizacji. Stanowiło również funkcję łącznika pomiędzy Lwowem a licznie powstającymi filiami, tzw. gniazdami. Łacińska dewiza „Mens sana in corpore sano” („W zdrowym ciele zdrowy duch”) stała się hasłem przewodnim prowadzonej działalności. Towarzystwo odegrało znaczącą rolę w upowszechnianiu gimnastyki oraz wielu dyscyplin sportowych. Gniazda stały się również ośrodkami oświatowo-kulturowymi. Promując kulturę fizyczną, wychowywano oraz przekazywano treści patriotyczne kolejnym pokoleniom.