Pedagogika jako nauka hermeneutyczna i krytyczna. Problematyka rozumienia i dialogu w świetle teorii działania komunikacyjnego

in the Light of the Theory of Communicative Action The aim of this paper is to oppose two resolutions put forward within R. Kwaśnica’s hermeneutic conception of pedagogy: the reduction of pedagogical theory to hermeneutic understanding and the recognition of hermeneutic dialogue as the most accurate model of dialogue regarding the differences manifesting themselves in manifold beliefs on education. Pedagogy’s withdrawal from the educational debate is an error that needs correction and its very moderate level of philosophical hermeneutics deprives it of the instruments necessary to critically interrogate current educational theory and practice. To overcome this obstacle, one needs to critique the essential assumptions that hermeneutic pedagogy has taken up from Hans-Georg Gadamer.

Artykuł ma na celu przeciwstawienie się dwóm rozstrzygnięciom dokonanym w ramach hermeneutycznej koncepcji pedagogiki R. Kwaśnicy: redukcji teorii pedagogicznej do hermeneutycznego rozumienia oraz uznaniu hermeneutycznej rozmowy za najwłaściwszy model dialogu o różnicach ujawniających się w poglądach na wychowanie. Błędem domagającym się korekty jest wycofanie się „pedagogiki rozumiejącej” ze sporu o wychowanie, pozostanie na bardzo umiarkowanym poziomie hermeneutyki filozoficznej i w ten sposób pozbawienie się narzędzi do krytycznego indagowania aktualnej teorii i praktyki pedagogicznej. Przezwyciężenie tego błędu wymaga krytyki najważniejszych założeń, jakie pedagogika hermeneutyczna przejęła od Hansa-Georga Gadamera.