Nowoczesność pedagogiczna w Panu Podstolim Ignacego Krasickiego

The aim of the present article is to confront Ignacy Krasicki’s statements on education and teaching expressed in the novel Pan Podstoli with the idea of modernity. The concepts of educability and (self)education have been used to describe this idea. The article used a linguistic methodology based on the theory of semantic potentials and the theory of conceptual integration. As a result of this exploration, the presence of the both pedagogical concepts as neosemantisms was confirmed and consequently the initial thesis accepted as true. The implication of this is as following: (1) the dominant reading method of Krasicki’s writings needs to be reinterpreted in the history of educational theories, (2) the concepts of educability and (self)education enable ideas of modernity to be identified in relation to both pedagogical theory and practice, and (3) the application of linguistic theories to pedagogy not only opens up a new field of research, but also offers a new access to pedagogical texts.

Celem prezentowanego artykułu jest konfrontacja wypowiedzi Ignacego Krasickiego na temat wychowania i edukacji (nauczania), zawartych w powieści Pan Podstoli, z ideą nowoczesności. Do opisania tej idei zostały użyte pojęcia ukształcalności i (samo)kształcenia. W badaniu posłużono się metodologią lingwistyczną opartą na teorii potencjałów znaczeniowych (semantycznych) i teorii integracji pojęciowej. W rezultacie przeprowadzonych eksploracji została potwierdzona obecność w Panu Podstolim wspomnianych pojęć pedagogicznych jako neosemantyzmów, co oznacza, że wyjściową tezę należy uznać za prawdziwą. Z tego wynikają następujące wnioski: (1) dominujący w historii myśli pedagogicznej sposób odczytywania twórczości Krasickiego wymaga reinterpretacji, (2) pojęcia ukształcalności i (samo)kształcenia umożliwiają rozpoznanie idei nowoczesności tak w odniesieniu do teorii, jak i praktyki pedagogicznej, oraz (3) zastosowanie teorii lingwistycznych w badaniach pedagogicznych otwiera nie tylko nowe pole dla eksploracji badawczych, lecz również nowy przystęp do tekstów pedagogicznych.