Prometeizm po prometeizmie. Zarys historii ruchu prometejskiego po 1939 roku

Znaczna część emigrantów politycznych, którzy pojawili siwę międzywojennej Europie, pochodziła z byłego Imperium Rosyjskiego. Składała się ona zarówno z przeciwników nowego państwa bolszewików, dążących do odbudowy imperium carów bez naruszania integralności jego historycznego terytorium, jak i z przedstawicieli narodów, które zostały wcześniej podbite przez Rosję ipo 1917 r. bezskutecznie próbowały odzyskać niezależność, a więc rozbić dawne imperium. Dlatego też chociaż obie grupy były wrogo nastawione do reżimu sowieckiego i zaciekle go zwalczały, w rzeczywistości starały się osiągnąć przeciwstawne cele. Chcąc nadać większą skuteczność swoim działaniom, przedstawiciele drugiej z tych grup zrzeszali sięw organizacjach, które miały mówićw ich imieniu na arenie międzynarodowej i ułatwić osiągnięcie wspólnego celu. Jedną zważniejszych spośród tych organizacji był ruch prometejski. Wokresie międzywojennym zrzeszał on przedstawicieli dwunastu narodówi ludów: Ukraińców, Gruzinów, Azerów, Górali kaukaskich, Tatarów krymskich inadwołżańskich, mieszkańców Turkiestanu, Kozaków dońskich, kubańskich i terskich1 oraz Ingrów i Karelów. Był on wspierany finansowo i organizacyjnie przez władze polskie i funkcjonował przede wszystkim wokresie międzywojennym, chociaż zarówno w czasie II wojny światowej, jak ipo jej zakończeniu podejmowano próby jego reaktywacji. Badania nad prometeizmem cieszą się od kilkunastu lat niesłabnącym zainteresowaniem w kręgach naukowców pracujących w przynajmniej kilkunastu krajach na trzech 1 Należy pamiętać, że większość Kozaków na emigracji była związana z wychodźstwem rosyjskim, a tylko odłamy identyfikujące się z tzw. ruchem wolnokozackim brały udział wruchu prometejskim.