Źródła współczesnego wolontariatu w Polsce. Wpływ doświadczeń pracy ochotniczej minionych epok na kondycję dzisiejszego wolontariatu

The article describes the main sources of contemporary volunteering, i.e. the historical and social context of changes in the perception of voluntary work in the past hundred years. The year 1918 was established as the starting point, i.e. the beginning of the creation of a system of social assistance (welfare) in Poland within the resurgence of the state, the volunteers of which (then called volunteers) were a significant and distinctive element. Moreover, at the same time (1920) the foundations of modern international volunteering were laid, the father of which is commonly referred to as the Swiss pacifist Pierre Cérésole. Subsequent turning points are marked by the times of the People’s Republic of Poland (1944–1989), when all social activities acquired an unequivocally ideological meaning and undertaking such work was associated with expressing support for the ruling system and its political authorities. On the other hand, the times of the Third Polish Republic that began with social changes in 1989, brought the necessity to create the structures of Polish volunteering almost from the very beginnings.

W artykule scharakteryzowano główne źródła współczesnego wolontariatu, tj. kontekst historyczno-społeczny przemian w zakresie postrzegania i wykonywania pracy ochotniczej w ponad stuletniej historii. Jako cezurę początkową przyjęto rok 1918, czyli moment rozpoczęcia tworzenia w Polsce systemu pomocy (opieki) społecznej w ramach odrodzonego państwa, którego wolontariusze (wówczas określani ochotnikami) byli znaczącym i wyróżniającym się sprawnością działania elementem. Ponadto w tym samym czasie (1920 r.) tworzyły się podstawy współczesnego międzynarodowego wolontariatu, którego ojcem zwykło nazywać się szwajcarskiego pacyfistę Pierra Cérésole. Kolejne cezury wyznaczają czasy Polski Ludowej (1944–1989), kiedy wszelkie czyny społeczne nabrały jednoznacznie ideologicznego znaczenia i podejmowanie się takiej pracy kojarzone było z wyrażaniem poparcia dla panującego ustroju i jego władz politycznych. Z kolei czasy III RP rozpoczęte przemianami społecznymi w 1989 r. przyniosły konieczność tworzenia, niemalże od początku, struktury polskiego wolontariatu.