Glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 października 2022 r. w sprawie prawa agenta do prowizji od umów z klientami pozyskanymi poprzednio przez agenta (sprawa C-64/21)

The gloss refers to the judgment of the Court of Justice of the European Union of 13 October 2022 in Case C-64/21. The court adjudicated on the problem presented in the request for a preliminary ruling from the Polish Supreme Court (Case I CSK 483/18). The issue considered by the Supreme Court related to the legal nature of the provision of Article 761 §1 in fine of the Polish Civil Code, and more specifically to the determination whether this provision is dispositive, imperative or semi-imperative. In reality, the question was whether Article 761 §1 in fine of the Polish Civil Code ‘imposes’ the agent's entitlement to commission on contracts entered into by the ordering party with clients previously acquired by the agent for contracts of the same kind, or whether that entitlement may be contractually excluded. The referral to the CJEU for a preliminary ruling resulted from the fact that Article 7(1)(b) of Council Directive 86/653/EEC had been transposed into Polish law by means of Article 761 §1 in fine of the Polish Civil Code and, in the Supreme Court’s opinion, it was desirable to apply a pro-EU interpretation. In the glossed judgment, the Court ruled that Article 7(1)(b) of the Directive is dispositive and that the agent's entitlement to commission on such contracts may be derogated. In general, the author of this gloss considers the CJEU's judgment to be correct in the context of the arguments cited by the Court, with those arguments being based on the interpretation borne out by the legislative history of the directive, its genesis and the process of creating its legal provisions at the initial stage.

Glosa dotyczy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 października 2022 r. w sprawie C-64/21. Trybunał rozstrzygnął w nim problem, którego dotyczyło pytanie prejudycjalne zadane przez polski Sąd Najwyższy (sprawa I CSK 483/18). Zagadnienie rozpatrywane przez Sąd Najwyższy było związane z oceną charakteru prawnego art. 761 § 1 in fine k.c., tj. tego, czy przepis ten ma charakter dyspozytywny, imperatywny czy semiimperatywny. W praktyce chodziło o rozstrzygnięcie, czy art. 761 § 1 in fine k.c. „wymusza” uprawnienie agenta do prowizji od umów zawartych przez zlecającego z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio umów dla tego samego rodzaju, czy też postanowienia umowy agencyjnej mogą takie uprawnienie wyłączyć. Skierowanie zapytania prawnego do Trybunału było związane z faktem, że art. 761 § 1 in fine k.c. implementuje art. 7 ust. 1 lit. b dyrektywy Rady 86/653/EWG i zdaniem Sądu Najwyższego wskazane jest zastosowanie wykładni prounijnej. W głosowanym wyroku Trybunał uznał, że art. 7 ust. 1 lit. b dyrektywy ma charakter dyspozytywny i uprawnienie agenta do prowizji od takich umów można wyłączyć. Autor niniejszej glosy ogólnie uznaje rozstrzygnięcie TSUE za prawidłowe w kontekście przytoczonych przez Trybunał argumentów opartych na wykładni historycznej związanej z genezą dyrektywy i procesem kształtowania się jej postanowień na etapie tworzenia tego aktu prawnego.