Projekt węgierskiego Kodeksu prawa prywatnego z 1928 r. – znaczenie z perspektywy historycznoprawnej

Although the 1928 Civil Code Project never came into force, it is considered to be the most important pre-WWII civil codification instrument, referred also in the legal practice, which was undeniably a high quality text with real scientific value. The proposed Civil Code also served as a model and point of reference for the two subsequent Hungarian Civil Codes (Law IV of 1959 and Law V of 2013, the later still in force). The project signaled the passing the borderline between a historical customary law and a codified private law. Its fate reflects all the difficulties of this transition. Conjuring this development and knowing the fate of this still of practical use today: on one hand we can identify the historical roots of continuity, on other hand we can investigate the reasons of discontinuity, which makes this debate very actual.

Projekt kodeksu prawa prywatnego z 1928 r., choć nigdy nie stał się ustawą, uchodzi za najbardziej udaną węgierską próbę kodyfikacji cywilistycznej przed drugą wojną światową. Zyskał uznanie ze względu na wysoki poziom legislacyjny i walory naukowe, które sprawiły, że w praktyce wymiaru sprawiedliwości niejednokrotnie powoływano się na zawarte w nim regulacje. Projekt kodeksu prawa prywatnego z 1928 r. stał się wzorcową regulacją i punktem wyjścia prac kodyfikacyjnych nad dwoma późniejszymi węgierskimi kodeksami cywilnymi: ustawą nr IV z 1959 r. oraz ustawą nr V z 2013 r. (obecnie obowiązujący k.c.). Projekt sygnalizował przejście od prawa zwyczajowego do prawa prywatnego stanowionego. Okoliczności jego przyjęcia i dalsze losy dobrze obrazują trudności związane z tym procesem, a ich analiza ma dziś znaczenie praktyczne. Z jednej strony pozwala zidentyfikować historyczną ciągłość instytucji węgierskiego prawa cywilnego, z drugiej zaś strony pozwala poznać okoliczności, które wpłynęły na odejście od niektórych przedwojennych rozwiązań prawnych.