Freeganin w kłopotach. Aksjologiczny stosunek do brudu i pożywienia

Niniejszy artykuł opiera się na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w środowisku freegan w 2021 roku. Porusza kwestie wartościowania związanego z kulturowymi kategoriami pożywienia i brudu, które w zaskakujący sposób łączą się ze sobą w zjawisku freeganizmu. Główne pytania stawiane w artykule to: dlaczego podejmowane w ramach freeganizmu praktyki budzą społeczne kontrowersje, a nawet obrzydzenie? Jak uczestnicy ruchu radzą sobie z aksjologicznym pomieszaniem brudu i jedzenia, które rażąco narusza porządek kulturowy? Posługując się teorią brudu Mary Douglas (wyłożoną głównie w książce Czystość i zmaza) i moimi materiałami terenowymi, prezentuję powiązania między freegańską etyką, zjawiskiem marnotrawstwa oraz statusu śmiecia w kulturze, który freeganie często uznają za przydzielony arbitralnie i bezpodstawnie.

This article is based on ethnographic research conducted among freegans in 2021. It explores issues of valuation linked to the cultural categories of food and dirt, which come together in a surprising way in the phenomenon of freeganism. The main questions addressed in the article are: why does the practice of freeganism arouse social controversy and even disgust? How do the participants of the movement deal with this confusion of axiologies - of dirt and food - that blatantly disrupts the cultural order? Using Mary Douglas'es structuralist theory of dirt (drawn primarily from her book Purity and Danger) and my field material, I also demonstrate the connections between freegan ethics, the phenomenon of wastefulness and the status of trash in culture, which freegans often consider to be arbitrarily and unjustifiably assigned.