Mapa jako optyka

Tradycja i praktyka zarówno stricte kartograficznego odwzorowania realiów, jak i opracowa- nych na gruncie nauk humanistycznych i społecznych technik odzwierciedlania topografii sytu- ują mapę w centrum dyskursu. W niniejszych rozważaniach potraktowano mapę jako pojemną optykę interpretacyjną rozciągającą się od obiektywnego rzutowania sytuacji przestrzennej na płaszczyznę wedle określonych reguł do krytycznej narracji humanistycznej, wręcz zakładającej nieobojętność recepcji i dokumentowania. Mapa jako optyka oscyluje między obiektywizującą diagnozą kartometryczną a personalizującą konstatacją intencjonalną. W obydwu scenariuszach chodzi o dotarcie do prawdy (prawdopodobieństwa), do odnotowania zmian gradientu cech, do stwierdzenia różnic i podobieństw. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku ważne staje się wyrażenie regularności oraz idiomatyczności świata. Refleksję nad mapowaniem czysto kartograficznym (zmierzającym ku klasyfikacji) i humanistycznym (zwróconym raczej ku kon- ceptualizacji i problematyzacji) rozpisano jako próbę odpowiedzi na trzy pytania: po co? jak / w jaki sposób? kto / dla kogo? Jednym z wniosków jest stwierdzenie, że mapa stanowi dla człowieka istotne medium epistemologiczne i świadectwo ontologiczne.

The tradition and practice of both strictly cartographic mapping of reality and techniques of reflecting topography developed on the basis of the humanities and social sciences put the map at the centre of the discourse. In these considerations, the map has been treated as a capacious interpretive optics, ranging from the objective projection of the spatial situation onto a surface according to specific rules, to a critical humanistic narrative, even to assuming non-indifference within reception and documentation of reality. Map as an optics oscillates between the objec- tifying cartometric diagnosis and the personalizing, intentional finding. In both scenarios, the goal is to arrive at the truth (or just probability), to see changes in the gradient of features, and to note differences and similarities. In both cases, it is important to express the regularity and idiomaticity of the world. The reflection on purely cartographic mapping (mainly focused on classification) and humanistic mapping (which takes into account conceptualization and prob- lematisation) was outlined as an attempt to answer three questions: what for? how? who / for whom? One conclusion is that a map is an epistemological medium and ontological evidence.