Profesor Walerian Pańko – prezes NIK czasu przełomu - wspomnienie w 30. rocznicę śmierci

W październiku 2021 r. przypadła 30. rocznica tragicznej śmierci profesora Waleriana Pańki, pierwszego wybranego demokratycznie prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Po dymisji gen. Tadeusza Hupałowskiego i przeciągającej się procedurze wyboru nowego prezesa, 23 maja 1991 r. Sejm RP powołał na to stanowisko Waleriana Pańkę – profesora nauk prawnych, działacza opozycji demokratycznej i posła. Tę funkcję sprawował krótko, zdołał jednak nakreślić kierunki reformy kontroli państwowej w celu jej odpolitycznienia i zapewnienia niezależności od władzy wykonawczej. Planował dokonać analizy sytuacji społeczno-gospodarczej i sporządzić raport o stanie zagrożeń państwa. Zaczął uwalniać Izbę od wpływu rządzących na jej pozycję i plany kontroli, chciał ulepszyć ustawowe instrumenty prawne do badania i oceny kontrolowanej działalności. Rozpoczął reorganizację instytucji i wymianę kadr, wzmocnił kolegialny charakter zarządzania Izbą. Najgłośniejszą w czasie jego prezesury stała się kontrola działalności Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego (FOZZ), której bulwersujące wyniki miał zaprezentować w Sejmie. Nie zdążył – 7 października 1991 r., na cztery dni przed planowanym wystąpieniem na forum Sejmu, zginął w wypadku samochodowym.