"Słowarz" z 1532 roku na tle innych słowników z rodziny Introito e porta

The 1532 Dictionarius seu nomenclatura quatuor linguarum (Cracow), one of the oldest known printed dictionaries of Polish, belongs to an extremely popular dictionary family. The aim of this article is to answer the following questions: (1) which elements of the general structure of the Dictionarius distinguish it from other Introito e porta derivatives, (2) to whom it is addressed and whether its purpose is the same as that of the other wordlists, (3) what function the Polish language plays in the dictionary and to what extent the linguistic solutions adopted in it differ from those used in other editions. The results indicate that the Dictionarius, unlike the editions published outside Poland, is addressed to school learners, and that the languages included in the dictionary are not treated equally, with Latin occupying a special position.

Słowarz z 1532 roku, jeden z najstarszych znanych drukowanych słowników języka polskiego, należy do niezwykle popularnej w Europie rodziny słowników. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na następujące pytania: 1) które elementy ogólnej struktury Słowarza z 1532 roku wyróżniają go na tle innych słowników z rodziny, 2) do kogo jest adresowany i czy jego przeznaczenie jest takie samo jak przeznaczenie pozostałych opracowań, 3) jaką funkcję pełni w Słowarzu polszczyzna oraz w jakim stopniu przyjęte w nim rozwiązania językowe różnią się od rozwiązań zastosowanych w innych wydaniach. Z analizy wynika, że Słowarz, w przeciwieństwie do wersji wydawanych poza Polską, jest adresowany do osób uczęszczających do szkół oraz to, że uwzględniane w nim języki nie są traktowane równorzędnie, a szczególną pozycję zajmuje łacina.