Analiza funkcjonalności systemu kontroli i nadzoru nad służbami specjalnymi w Polsce.

W artykule poruszono zagadnienia dotyczące systemu cywilnej i demokratycznej kontroli i nadzoru nad służbami specjalnymi w Polsce. Model tego systemu jest oparty na nadzorze sprawowanym przez przedstawicieli władzy wykonawczej, który z kolei jest poddany kontroli parlamentarnej w zakresie kreowania oraz wdrażania prawa regulującego działalność tajnych służb. Istotna rola przypada również władzy sądowniczej, której przedstawiciele nadzorują stosowanie dyskrecjonalnych metod wykorzystywanych przez służby oraz sądzą ewentualne nadużycia popełniane przez ich funkcjonariuszy. Dopełnieniem systemu jest kontrola społeczna sprawowana za pośrednictwem mediów, które przez nagłaśnianie faktów wskazujących na jego braki i niedoskonałości wyrażają presję opinii publicznej na ośrodek władzy w celu wprowadzenia rozwiązań naprawczych. Autor wskazuje na obszary zagrożeń związane z funkcjonowaniem służb specjalnych w warunkach demokratycznego państwa prawnego i w nawiązaniu do nich podejmuje próbę oceny funkcjonalności i efektywności rozwiązań zastosowanych w organizacji systemu nadzorczo-kontrolnego.

This paper discusses issues concerning the system of civil and democratic control and supervision of secret services in Poland. The model of the system is based on supervision conducted by the executive power, which in turn subjects to parliamentary control exercised by creating the law regarding secret service operations. The judiciary also performs an essential role in the system, as its representatives oversee the application of discretionary methods of the services and adjudicate upon possible abuses perpetrated by their officers. The system is complemented by social control exercised by means of mass media. Disclosure of deficiencies in its actual operation arouse public pressure upon the centre of power to implement corrective measures. The author points out risk areas regarding the operation of secret services under democratic law system and attempts to assess functionality and effectiveness of the solutions adopted in the area of the control-supervision system.