Duszny mikroświat. Obraz relacji rodzinnych w powieściach Petry Soukupovej i Zośki Papużanki

Zarówno w polskiej, jak i czeskiej literaturze po roku 1989 wzrasta liczba narracji rodzinnych, które zdaniem wielu badaczy mogą z powodzeniem posłużyć jako pole do obserwacji społecznych przemian. Niniejszy artykuł podejmuje taką próbę w odniesieniu do dwóch powieści – Szopki Zośki Papużanki i Pod śniegiem Petry Soukupovej. Są one analizowane (w warstwie treściowej i językowej) w ujęciu porównawczym, a także – w duchu twierdzeń Agnieszki Mrozik, Anny Pekaniec i Evy Klíčovej – jako dokument dotyczący polskiej i czeskiej rzeczywistości oraz różnic w mentalności obu narodów. Opisano odmienny sposób, w jaki oba teksty dekonstruują mit szczęśliwej rodziny, ale również reprezentują szersze zjawiska kulturalno-społeczne – polską tradycję romantyczną oraz czeską ucieczkę od sfery publicznej w prywatną.

Both in the Polish as well as in the Czech literature after 1989, the number of family narrative increases, which – according to many researchers – might be successfully used to observe social transformations. This article undertakes such attempt in regard to two novels – Szopka [Farce] by Zośka Papużanka and Pod śniegiem [Under the Snow] by Petra Soukupová. They are analysed (plot- and language-wise) from the comparative perspective, moreover – in accordance with the opinions of Agnieszka Mrozik, Anna Pekaniec and Eva Klíčová – they are treated as a document pertaining to Polish and Czech realities as well as the difference in both nations’ mentalities. Described were also a different methods, by which both texts deconstruct myth of happy family as well as represent a broader sociocultural phenomena – the Polish Romantic tradition and the Czech escape from the public into a private sphere.